Այգու խորհրդաբանությունը հայ ժողովրդական հեքիաթներում
DOI:
https://doi.org/10.46991/BYSU:B/2022.sp1.013Keywords:
Հեքիաթ, երգող թռչուն, այգի, դրախտւ, երկրային այգիներ, մեղք., կորուստ, ժլատությունAbstract
Հրաշապատում հեքիաթի հարուստ բնաշխարհում յուրահատուկ տեղ ունի այգին՝ որպես մարդու իդեալական կենսատարածք՝ լուսավոր, ծաղկավետ, բերքառատ, որի հետ հեքիաթում կապվում են սիրո, միության, ամուսնության, աճի և պտղավորման մոտիվները:
Հոդվածում քննվում են հեքիաթում այգուն վերաբերող հիմնական մոտիվները և դրանց տարբեր դրսևորումները՝ եդեմական, անմահական այգուց մինչև հասարակ այսրաշխարհային այգիներ: Ներկայացվում է այգին՝ որպես Աստծո կողմից մարդուն ընծայված իդեալական կենսատարածք, որի ոչ ճիշտ օգտագործումը որոշ սյուժեներում հանգեցնում է այգու կորստի մոտիվներին: Դիտարկվում են բանահյուսական այս մոտիվների որոշ գրական մշակումներ հայ և համաշխարհային հեքիաթագրության մեջ (Հ. Թումանյան, Հ. Ք. Անդերսեն, Օ. Ուայլդ), փորձ է արվում վեր հանել այգու խորհրդաբանությունը քննարկվող սյուժեներում, դիտարկել այգի-երգող թռչուն կապի խնդիրը՝ հոգի և մարմին միասնության իմաստաբանության համատեքստում:
References
Մ. Աբեղյան, Երկեր, հ. 1, Եր., 1966:
В.Н. Топоров, Модель мира (мифопеэтическая), Мифи народов мира, Советская
энциклопедия, М., т. 2, 1992.
Ն. Վարդանյան, Սահմանային գոտու սիմվոլիկան հրաշապատում հեքիաթում, «Ոսկե դիվան»,
հեքիաթագիտական հանդես, պրակ 4, 2012-2013, էջ 46-53:
Հ. Պետրոսյան, Հայ միջնադարյան պատկերացումները իդեալական կենսատարածքի եւ կենսընթացի մասին.
Աշխարհը որպես այգի // Հանդէս ամսօրեայ, Վիեննա-Երեւան, 2002, թիվ 1-12, էջ 411-440;
«Сад: Символы, метафоры, аллегории, М., «Памятники исторической мысли»,
Հայ ժողովրդական հեքիաթներ, հ. 1, Եր., 1959:
Հայ ժողովրդական հեքիաթներ, հ. 2, Եր., 1959:
Հայ ժողովրդական հեքիաթներ, հ. 3, Եր., 1962:
Հայ ժողովրդական հեքիաթներ, հ. 4, Եր., 1963:
Հայ ժողովրդական հեքիաթներ, հ. 5, Եր., 1966:
Հայ ժողովրդական հեքիաթներ, հ. 6, Եր., 1973:
Հայ ժողովրդական հեքիաթներ, հ. 15, Եր., 1998:
Ռ. Գրիգորյան, Գեղարքունիք, «Հայ ազգագրություն և բանահյուսություն», հ. 14, Եր., 1983:
Ե. Լալայան, Երկեր, հ. Գ, Եր., 2004թ.:
Ջ.Ֆրեզեր, Ոսկե ճյուղը. մոգության և կրոնի ուսումնասիրություն, Եր., 1989:
Ն. Վարդանյան, Եդեմի, դրախտի պարտեզի և այգու այլաբանությունը հայ ժողովրդական քնարերգության
մեջ, «Էջմիածին», Մայիս 2021, էջ 79-91:
Ն. Վարդանյան, Քունը հեքիաթի կառուցվածքային շղթայում // «Քունը և երազը հեքիաթում»,
Գիտաժողովի ծրագիր և թեզիսներ, Հովհ.Թումանյանի թանգարան, Եր., 2015, էջ 20-21:
Սասունցի Դավիթ, Եր., 1961:
Հ. Թումանյան, Երկերի լիակատար ժողովածու, հ. 4, Եր., 1991:
Վ. Դևրիկյան, Հազարան բլբուլի Թումանյանի մշակումը հեքիաթի տարբերակների համատեքստում //
«Ոսկե դիվան», հեքիաթագիտական հանդես, պրակ 6, Եր., 2018-2019:
Андерсен Х.К., Сказки рассказанные детям (узд. Подготовили Л.Ю.Брауде и
И.П.Стреблова), Москва, 1983.
Հ.Աճառյան, Հայերեն արմատական բառարան, հ. 1, ԵՊՀ հրատ., Երևան, 1926:
Գ.Սրվանձտյանց, Երկեր, հ. 1, Եր., 1978թ.:
Օսկար Ուայլդ, Երկեր, Եր., 1980:
Հ. Թումանյան, Երկերի լիակատար ժողովածու, հ. 9, Եր., 1997:
«Հայոց հին և միջնադարյան բանաստեղծության քրեստոմատիա», կազմ.՝ Ա. Գ. Մադոյան, Գ. Գ. Անանյան,
Եր., 1979:
Ժ. Քալանթարյան, Հայ գրականագիտության պատմություն, Եր., 1986:
Ղ. Ալիշան, Հայոց երգք ռամկականք, Վենետիկ, ս.Ղազար, 1852, էջ:
Ա. Մնացականյան, Հայկական միջնադարյան ժողովրդական երգեր (խմբ.` Շ. Նազարյան, Էմ. Պիվազյան),
Եր. 1956:
Downloads
Published
How to Cite
Issue
Section
License
Copyright (c) 2022 Բանբեր Երևանի համալսարանի
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License.
