Հայ հնչյունային ոճագիտության պատմությունից
DOI:
https://doi.org/10.46991/BYSU:B/2023.14.2.108Keywords:
հնչյունային ոճագիտություն, բաղաձայնույթ, առձայնույթ, նմանաձայնություն, արտահայտչականություն, ոճական արժեք, պատկերավորման միջոցAbstract
Հայերենի հնչյունային, հնչույթային համակարգի ուսումնասիրությամբ զբաղվել են տարբեր լեզվաբաններ: Կատարվել են լաբորատոր մի շարք փորձարկումներ: Հիմնավոր քննվել են հատկապես, ձայնավորների, բաղաձայնների, ձայնակապի, երկհնչյունների դիրքային արտասանության տարբերությունները և այլ հարցեր: Հայերենը հնչյունական համակարգի բնույթով համարվում է բարեհունչ լեզու: Այն ունի նաև երաժշտականության բարձր տվյալներ:
Ժամանակակից հայոց լեզվի հնչյունաբանությունը նկարագրում և դասակարգում է հայոց լեզվի արդի փուլի հնչյունական համակարգը, բացահայտում լեզվում կատարվող հնչյունական գործընթացները, հնչյունների զանազան կարգի փոփոխությունները, նրանց առաջացման պատճառները, օրինաչափությունները։ Կարևորվում է տվյալ խոսքաշարում ձայնավոր և բաղաձայն հնչյունների կիրառման հաճախականությունը, ձայնավոր և բաղաձայն հնչյունների հարաբերակցությունը, առոգանությունը և այլն:
Սույն հոդվածում ներկայացված են հնչյունային ոճագիտության զարգացման հիմնախնդիրները (1950-2020-ական թթ.): Ուսումնասիրվել են հայոց լեզվի հնչյունային ոճագիտության մասին գրված կարևոր աշխատանքները, տարբեր հետազոտություններում առկա դրույթները: Անդրադարձ է կատարվել հնչյունային ոճագիտության հիմնական բաղադրիչներին՝ բաղաձայնույթ, առձայնույթ, նմանաձայնություն: Մեթոդաբանական հիմք են դարձել եղած տեսական դրույթների համադրումը և վերլուծությունը։ Գիտական գրականության նյութը ներկայացված է ժամանակագրական սկզբունքով:
References
Մ. Ասատրյան, Խոսքի կուլտուրայի մասին, Եր., 1958:
Ս. Աբրահամյան, Աշակերտի խոսքի զարգացում, Եր., 1973:
Ա. Արամյան, Հնչյունաբանություն և հնչյունախոսության մի քանի հարցերը ռուս և հայ լեզվաբանության մեջ, «Լեզվի և ոճի հարցեր» հոդվածների ժողովածու, 1960, I, էջ 315-336:
Ռ. Թոխմախյան, Ժամանակակից հայերենի բառային շեշտի բնույթը, «Լեզվի և ոճի հարցեր» հոդվածների ժողովածու, 1975, III, էջ 123-207:
Ֆ. Խլղաթյան, Հնչյունական ոճաբանություն, «Լեզվի և ոճի հարցեր». Հոդվածների ժողովածու (6), Եր., 1982, էջ 84:
Ֆ. Խլղաթյան, Ոճաբանական տերմինների բառարան, Եր., 1970, էջ 16:
Մ. Պետրոսյան, Լեզվի և ոճի հարցեր, Եր., 1980, էջ 53:
Էդ. Ջրբաշյան, Հ. Մախչանյան, Գրականագիտական բառարան, Եր., 1980, էջ 43:
Ս. Մելքոնյան, Ակնարկներ հայոց լեզվի ոճաբանության, Եր., 1984, էջ 65:
Ա. Մարության, Հայոց լեզվի ոճաբանություն, Եր., 2000, էջ 189:
Գ. Ջահուկյան, Ֆ. Խլղաթյան, Հայոց լեզվի ոճաբանություն, Եր., 2007, Էջ 82:
Հ. Զաքարյան, Յու. Ավետիսյան, Ոճագիտություն: Տեքստագիտություն: Հայոց լեզվի պատմություն, Եր., 2018, Էջ 17:
L. Galperin, Stylistics, M., 1977, p 126.
P. Simpson, Stylistics, UK, 2004, V. Zhukovska, English stylistics: fundamentals of theory and practice, Ukraine, 2010.
E. Sachkova, Lectures on English Stylistics, M., 2012.
Ֆ. Խլղաթյան, Ոճաբանական տերմինների բառարան, Եր., 1970, էջ 11:
Ն. Վիրաբյան, Լ. Մարգարյան, Հայոց լեզու: Ոճաբանություն, Եր., 2007, էջ 6:
Գ. Ջահուկյան, Ֆ. Խլղաթյան, Հայոց լեզվի ոճաբանություն, Եր., 2007, Էջ 83:
Թ. Շահվերդյան, Ոճագիտություն, Եր., 2010, էջ 52-53:
Էդ. Ջրբաշյան, Հ. Մախչանյան, Գրականագիտական բառարան, Եր., 1980, էջ 220-221:
Պ. Պողոսյան, Խոսքի մշակույթի և ոճագիտության հիմունքներ, I, Եր., 1990, էջ 333:
Ա. Մարության, Հայոց լեզվի ոճաբանություն, Եր., 2000, էջ 187:
Լ. Եզեկյան, Ոճագիտություն, Եր., 2006, էջ 117:
Թ. Շահվերդյան, Ոճագիտություն, Եր., 2010, էջ 53:
P. Simpson, Stylistics, UK, 2004, p 67:
Downloads
Published
How to Cite
Issue
Section
License
Copyright (c) 2023 Բանբեր Երևանի համալսարանի
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License.
