Ավանդականի ու արդիականի համադրումը Էտտորե Պետրոլինիի թատերգությունում
DOI:
https://doi.org/10.46991/BYSU:B/2024.15.1.070Keywords:
Պետրոլինի, կոմեդիա դել արտե, իմպրովիզ, դասական ավանդույթ, դիմակ, սլիտամենտո, զաննի, կերպար, գրոտեսկ, ՆերոնAbstract
Հոդվածում քննության են առնվում ΧΧ դարի առաջին կեսի իտալացի անվանի թատերագիր, բեմադրիչ և դերասան Էտտորե Պետրոլինիի գործունեության մի շարք առանձնահատկություններ: Նա այն հեղինակն էր, որը նոր շունչ տվեց ավանդապաշտ իտալական թատրոնին: Պետրոլինին՝ որպես հմուտդրամատուրգ և միաժամանակ դերասան, կարողացավ կոմեդիա դել արտեի՝ իտալական ուշմիջնադարյան ժողովրդական թատրոնի ավանդույթը միախառնել ավանգարդիստական թատրոնի հնարքներին` ստեղծելով անցյալի և ներկայի յուրատեսակ համադրություն: Դրամատուրգը, հենվելով դել արտեի ավանդույթի վրա, ստեղծեց իր ժամանակին բնորոշ և՛ իրական դիմակ-կերպարներ, և՛ նոր թատերական մտածողություն:
Պետրոլինիի դրամատուրգիայում նորություն էր պիեսների կառուցվածքը: Նա զերծ էր մնում հոգեբանական խորը ներսուզումներից, նախապատվություն էր տալիս պարզ դիպաշարին, գործողությունները կառուցում կատակերգական տեսարանների վրա: Այս առումով նրա համար գրական տեքստը ներկայացման մեջ երկրորդական գործոն էր, կարևորը արտիստի կատարողական հմտությունն էր, որը ներառում էր նաև իմպրովիզի վարպետությունը:
XX դարում հայ գրականությունն ու թատրոնը տվել են բազմաթիվ տաղանդավոր դրամատուրգներ, դերասաններ և բեմադրիչներ, սակայն հայկական բեմում ներկայացումները բեմադրվել են հիմնականում դասական ավանդույթի հիման վրա: Հոդվածում ներկայացվող սկզբունքներն ու հնարքները, որոնք կիրառում էր իտալացի դրամատուրգը, կարող են օգտակար լինել նաև հայ թատրոնին՝ թարմություն ու արդիականություն հաղորդելով նրան:
References
Կոմեդիա դել արտեն (իտ.՝ Commedia dell'arte)՝ կատակերգության արվեստը, որը ընկալվում էր նաև դիմակների կատակերգություն իմաստով, իտալական ուշ միջնադարյան ժողովրդական թատրոն է, բնույթով ստեղծաբանական (բանավոր-իմպրովիզացիոն) արվեստ, որի գործունեության սկիզբը համարվում է XVI դարը (տե՛ս Rudlin J. Commedia Dell'Arte an Actor's Handbook, Rutaledge, London and New York, 1994, էջ 48):
Հարցազրույց Ռ. Բաբայանի հետ, հեղինակ՝ Անի Համբարձումյան, 09.01.2024, չհրապարակված:
Petrolini E. Modestia a parte, Cappelli editore, Bologna, 1932, p. 196-197.
Soriani S. Petrolini drammaturgo. Logica antilogica e relativismo dal Varietà alle commedie, Forum Italicum, Stony Brook University press, New York, 2010, էջ 4:
Craig E. G. Zelauto and Italian Comedy: A study in Sources, Modern Language Quarterly, Duke University press, Durham, North Carolina, 1968, էջ 25:
Petrolini Ε. Benedetto fra le donne. In Il teatro, Cappelli, Bologna, 1975, p. 206:
Զաննին (Zanni) ծառայողների ընդհանրական անվանումն է: Այն առաջացել է Ջիովաննի (Giovanni) անվանումից, որը հասարակ ժողովրդի միջավայրում տարածվելու շնորհիվ դարձել է սպասավորների ընդհանրական անվանումը: Զաննիին բնութագրող հատկանիշներն են անհագ քաղցի զգացումը, անքաղաքավարությունն ու անկրթությունը:
Predel L. Ettore Petrolini: La Maschera e La Sofferenza, Pubblicato il 21 Settembre 2018 nel sitio, https://www.latinacittaaperta.info/ (l'ultimo accesso12.11.2022)
Petrolini E. Nerone, 1935 (https://www.youtube.com/watch?v=uTgWLe66meM, l'ultimo accesso 12.11.2022)
Petrolini Ε., Bovio L. Amleto. In Teatro di Varietà, Italiano, 1912, p. 59-61.
Petrolini Ε. Modestia a parte, էջ 197:
Mario C. Vita di Petrolini, Mondadori, Milano, 1944, p. 170.
Chiara D. C. նշվ. աշխ., էջ 62:
Pasqualetto G. Il teatro di Ettore Petrolini, 1996. http://www.giulianopasqualetto.it/files_uploads/materiali_conferenze/petrolini.pdf (l’ultimo accesso 211.11.2022)
Petrolini Ε. Benedetto fra le donne. In Il teatro, Cappelli, Bologna, 1975, p. 246:
Walter B. Che cos 'e il teatro epico? In L'opera d'arte nell'epoca della sua riproducibilita tecnica, Einaudi, Torino, 1966, p. 128-130.
Petrolini Ε. Modestia a parte, 198:
Petrolini Ε. Benedetto fra le donne. In Il teatro, Cappelli, Bologna, 1975, p. 219:
Downloads
Published
How to Cite
Issue
Section
License
Copyright (c) 2024 Բանբեր Երևանի համալսարանի
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License.
