ԱԼ-ԲԱԼԱԶՈՒՐԻԻ «ԱԶՆՎԱԿԱՆՆԵՐԻ ԾԱԳՈՒՄՆԱԲԱՆՈՒԹՅՈՒՆՆԵՐԸ» ԱՇԽԱՏՈՒԹՅԱՆ ԽԱԲԱՐՆԵՐԻ ՎԵՐԼՈՒԾՈՒԹՅՈՒՆՆ՝ ԸՍՏ ԱՐԺԵՔԱՅԻՆ ՀԱՄԱԿԱՐԳԻ
DOI:
https://doi.org/10.46991/jos.2023.24.2.083Keywords:
խաբար, նասաբ, ծագումնաբանական պատում, ազնվականություն (ալ-շարաֆ), արժեհամակարգAbstract
Ծագումնաբանությունն Արևելքի և Արևմուտքի շատ ժողովուրդների ավանդական մշակույթի կարևոր ոլորտներից է: Ծագումնաբանական գիտելիքը (nasab) հատուկ նշանակություն է ունեցել արաբների համար ոչ միայն նախաիսլամական և իսլամական ժամանակաշրջանում, այլև այն լայն տարածում ունի նաև ժամանակակից արաբական աշխարհում: Ծագումնաբանական երկերն արաբական ավանդական գրավոր մշակույթի հիմնական մասն են կազմում։ Եվ ուշագրավ է տեքստաբանական վերլուծության ենթարկել 9-րդ դարի հայտնի պատմիչ Ահմադ իբն Յահյա իբն Ջաբիր ալ-Բալազուրիի` արաբամուսուլմանական ծագումնաբանական գիտության կարևորագույն երկի` «Գիրք ազնվականների ծագումնաբանության մասին» («Kitāb Ansāb al-Ashrāf») –խաբարները։ Սույն հոդվածում փորձ է արվում պատմահամեմատական, պատմավերլուծական, տիպաբանական և համադրական մեթոդներով՝ վեր հանել խաբարների խորքային առնչությունները, ինչպես նաև բնութագրել դրանցում առկա իմաստային գերակայություններն ըստ հաջորդայնության՝ առաջարկելով սեփական դասակարգումը: Սույն հոդվածի նպատակն է լուսաբանել խաբարների իմաստային և արժեքային, մշակութային շերտերը, որը կօգնի խաբաների համակողմանի և ամբողջական ընկալմանը պատմական համատեքստում։
References
Էլոյան Ա․Ժ․, Արաբական անտրոպոնիմներն ու դրանց կառուցվածքը, Արաբագիտական ուսումնասիրություններ (հոդվածների ժողովածու), հտ. Ա, Երևան, 2006, էջ․3-10:
Грязневич П. А., Развитие исторического сознания арабов (VI-VIII вв.). – В кн. Очерки истории арабской культуры V-XV вв, М.: Наука, 1982, с.75-156:
Беляев Е. А., Арабы, ислам и арабский халифат в ранее средневековье, М.: Наука, 1965, с. 275:
Каскель В., “Китаб ал-бади” и ее место в арабской поэтике и ритороке, - В кн. Арабская среднивековая культура и литература, М., 1978, с.199:
Микульский Д., Две версии биографии Ал-Хаджаджа б. Йсуфа (в Мурудж аз-Захаб <…>- Ал-Мас’уди и Китаб ал-Икд ал-Фарид Ибн Абд Раббихи - в сб. Восточное историческое источниковедение и специальные исторические дисциплины, вып 5, Mocква,1997, с. 84-138:
Мец А., Мусульманский Ренессанс, М.:Наука, 1996, с 537:
Оганесян Д. А., Книга поэзии и поэтов Ибн Кутайбы (828-889 гг.), Ереван, 1986. 151с.
Оганесян Д. А., Хабар в культурном сознании общества доисламской и раннеисламской Аравии. - В кн. Проблемы арабской культуры, М.: Наука, 1987, с. 302-312:
Al-Bāladhurī, Ahmad b. Yahya, Ansāb al-ashrāf, vols. XIV ed.M. Hamīdullah 1952-54, CD-Noor al-Sirah2 (A Collection of Sources of History of Islam):
Ibn Manzūr, Abū al-Fadl Jamāl, Lisān al-‘Arab, http://arabiclexicon.hawramani.com/search/%D8%B9%D9%90%D8%B1%D9%92%D9%82?cat=3#cf-680
Ibn Khaldun, 'Abd ar-Rahmān, Kitāb al-'ibar wa diwā al-mubtada’ wa l-habar fi 'ayām al-'arab wa l-'ajam wa l-barbar wa man 'asarahum min dawī as-sultāt al-akbar, Beirut, Al-A'lamī, 1971, p. 895:
Al-Tha'ālabī, Latā'if al-ma'ā rif, ed.P.de Jong, Leiden 1867, p. 469:
Al-Tabarī, Ta’rīkh al-rusul wa-l-mulūk , vols. 5, al-Qāhira, 1960-1969:
Yāqūt al-Hamawī, Abū 'Abdallah, Irshād al-arīb ilā Ma'rifāt al-Adib, ed. D.S. Margoliouth, al-Qāhira, 1938, p. 514:
Bosworth C.E., The Book of curious and entertaining information, Edinburgh 1968, p. 269:
Goldziher I. Muslim studies, ed. by Stern S.M., translat. from German by Barber C.R.& Stern S.M., vols. 2, London, 1967:
Hitti Ph.K., A History of the Arabs. London, 1946. p. 767:
Hourani, A.H., A History of the Arab People, London, 1991, p.576:
Kister M.J. & Plessner M., Notes on Caskel’s Gamharat an-Nasab, Oriens, vol.25, 1976, p.48-68.
Montgomery W.W., Islamic Political Thougt: The Basic Concepts, Cambridge, 1962, p.186;
Mottahedeh R., Loyalty and leadership in an early Islamic society, Princeton1980, p.209
Pipes D., Slave Soldiers and Islam The Genesis of a Military System, Yale University Press, 1981, p.245:
Rozenthal Fr., A History of Muslim Historiօgraphy, E.J.Brill, Leiden, 1968, p. 656:
Wensinck A.J., Encyclopedia of Islam 2nd ed, Brill. "Mawlā", vol. 6, p. 874:
Downloads
Published
How to Cite
Issue
Section
License
Copyright (c) 2024 Alice Eloyan
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License.
Հոդվածների նկատմամբ հեղինակների հեղինակային իրավունքը պահպանվում է:
Երրորդ կողմի թույլատրված կրկնակի օգտագործումը սահմանվում է հետևյալ օգտագործման լիցենզիայով.
Creative Commons վերագրում-ոչ առևտրային (CC BY-NC): CC BY-NC օգտագործողներին թույլ է տալիս պատճենել և տարածեք հոդվածլ ոչ կոմերցիոն նպատակներով: Օգտագործողները կարող են վերաձևակերպել, փոփոխել նյութը, հարմարեցնել այն տեքստին՝ հղում անելով
լիցենզիային։ Լիցենզիայի մանրամասները հասանելի են
https://creativecommons.org/licenses/by-nc/4.0/ հասցեով:
Այս լիցենզիայի համաձայն հոդվածների նկատմամբ հեղինակների հեղինակային իրավունքը պահպանվում է, սակայն
«Արևելագիտության հարցեր» ամսագիրը և Երևանի պետական համալսարանի հրատարակչությունը ստանում են հոդվածը թղթային և էլեկտրոնային տարբերակով հրատարակելու և երրորդ անձնանց՝ բնօրինակին պատշաճ կերպով հղում անելու պայմանով այն օգտագործելու, տարածելու և վերարտադրելու իրավունք տալուլ ոչ բացառիկ լիցենզիա: Համապատասխան մեջբերումը բնօրինակին սովորական հղումն է: Հեղինակների կամ հրատարակիչների թույլտվություն չի պահանջվում:
