ՉՈՐՍ ՈՒՂՂԱՀԱՎԱՏ ԽԱԼԻՖՆԵՐԻ ԻՇԽԱՆՈՒԹՅԱՆ ԻՐԱՎՈՒՆՔԻ ՀԻՄՆԱՎՈՐՄԱՆ ԽՆԴՐԻ ՇՈՒՐՋ
DOI:
https://doi.org/10.46991/jos.2023.24.2.241Keywords:
իշխանության իրավունք, ուղղահավատ խալիֆներ, «դրախտով երջանկացածներ», Աբու Բաքր, Ումար, Ուսման, ԱլիAbstract
Հոդվածում ներկայացվում է չորս ուղղահավատ խալիֆների իշխանության իրավունքի հիմնավորման հարցը, ինչպես նաև ընտրության մեխանիզմների և ընտրության գործընթացի վրա ազդած գործոնների վերլուծությունը։ Մուհամմադ մարգարեի մահից հետո ի հայտ եկած խնդիրները, որոնք պայմանավորված էին նոր առաջնորդի ընտրության, առաջնորդի լիազորությունների և պարտականությունների ձևակերպման և կառավարման հիմնական սկզբունքների հետ։ Այս տեսանկյունից ուշագրավ է, որ չորս խալիֆներից յուրաքանչյուրը ընտրվեց մյուսներից սկզբունքորեն տարբերվող եղանակով։ Այս համատեքստում հատկանշական է նաև ընտրության մեխանիզմը և իշխանության աղբյուրը, քանի որ դրանք մեծապես ազդված էին խալիֆներից յուրաքանչյուրի իշանության գալու քաղաքական և տնտեսական համատեքստով։ Հոդվածում ներկայացված փաստերի հիման վրա հնարավոր է դանռում եզրակացնել, որ իշխանության իրավունքի հիմնավորման տեսանկյունից առանցքային են երկու հիմնական ազդեցության գործոնները՝ տոհմացեղային հարաբերությունները և կրոնագաղափարականը, ընդ որում այս գործոնների հարաբերակցությունն աստիճանաբար փոփոխվում է հօգուտ տոհմացեղային կապի, ինչի վրա էական ազդեցություն է ունենում տնտեսական-քաղաքական ազդեցության աճը Կուրայշ ցեղի որոշակի շրջանակներում։
References
Քոչարյան Հ., Գերագույն իշխանության մոդելների ձևավորումը իսլամում Մուհամմադի մահից հետո, Արևելագիտության հարցեր, հ. XI, Երևան, 2016:
Большаков О. Г. История Халифата. Т.I. Ислам в Аравии, М., 2000.
Большаков О. Г. История Халифата. Т.II Эпоха великих завоеваний. М., 2002.
Большаков О. Г. История Халифата. Т.III, Между двумя гражданскими войнами. М., 1998
Patricia Crone, Shura as an elective institution, Quaderni di Studi Arabi, vol. 19
Tayeb El-Hibri, Parable and Politics in Early Islamic History․ the rashidun caliphs, Columbia University Press, 2010
K. Y. Blankinship, The History of al-Tabari, State University of New York Press, vol. XI
Downloads
Published
How to Cite
Issue
Section
License
Copyright (c) 2024 Mikayel Hovhannisyan
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License.
Հոդվածների նկատմամբ հեղինակների հեղինակային իրավունքը պահպանվում է:
Երրորդ կողմի թույլատրված կրկնակի օգտագործումը սահմանվում է հետևյալ օգտագործման լիցենզիայով.
Creative Commons վերագրում-ոչ առևտրային (CC BY-NC): CC BY-NC օգտագործողներին թույլ է տալիս պատճենել և տարածեք հոդվածլ ոչ կոմերցիոն նպատակներով: Օգտագործողները կարող են վերաձևակերպել, փոփոխել նյութը, հարմարեցնել այն տեքստին՝ հղում անելով
լիցենզիային։ Լիցենզիայի մանրամասները հասանելի են
https://creativecommons.org/licenses/by-nc/4.0/ հասցեով:
Այս լիցենզիայի համաձայն հոդվածների նկատմամբ հեղինակների հեղինակային իրավունքը պահպանվում է, սակայն
«Արևելագիտության հարցեր» ամսագիրը և Երևանի պետական համալսարանի հրատարակչությունը ստանում են հոդվածը թղթային և էլեկտրոնային տարբերակով հրատարակելու և երրորդ անձնանց՝ բնօրինակին պատշաճ կերպով հղում անելու պայմանով այն օգտագործելու, տարածելու և վերարտադրելու իրավունք տալուլ ոչ բացառիկ լիցենզիա: Համապատասխան մեջբերումը բնօրինակին սովորական հղումն է: Հեղինակների կամ հրատարակիչների թույլտվություն չի պահանջվում:
