Մ. Թ. Ա. 410 ԹՎԱԿԱՆԻ ԵԳԻՊՏԱՀՈՒԴԱՅԱԿԱՆ ՀԱԿԱՄԱՐՏՈՒԹՅԱՆ ՇՈՒՐՋ
DOI:
https://doi.org/10.46991/jos.2023.23.1.180Keywords:
Եգիպտոս, սատրապություն, Ելեփանտինե, հուդայացիներ, Եհովա, տաճար, Նեեմիա, Երուսաղեմ, եգիպտական քրմություն, հակասեմականություն, Եգիպտոս, սատրապություն, Ելեփանտինե, հուդայացիներ, Եհովա, տաճար, Նեեմիա, Երուսաղեմ, եգիպտական քրմություն, հակասեմականությունAbstract
Մ. թ. ա. 410 թվականի հուլիսին եգիպտական Խնում աստծո տաճարի քրմերի դրդումով եգիպտացիները կործանում են Ելեփանտինեում գտնվող Եհովա աստծո տաճարը: Մասնագիտական գրականության մեջ տասնամյակներ շարունակ այս բախման մեջ փորձել են տեսնել հակասեմականության դրսևորում: Սակայն եգիպտացիների հարձակումը հուդայացիների վրա քաղաքական գործողություն էր և տեղավորվում էր հակապարսկական ընդհանուր տրամադրությունների մեջ:
Ելեփանտինեի տաճարի կործանման հարցում եղել են տարբեր շարժառիթներ: Երուսաղեմի հոգևոր ընտրախավը, ելնելով իր նպատակներից, կողմ էր Ելեփանտինեի տաճարի կործանմանը և այդ առումով եգիպտացիներին դրդել է գործուն քայլերի: Եգիպտացիների համար հարձակման պահը ևս հարմար էր, քանի որ, բացի կրոնական, տնտեսական անհանդուրժողականությունից, Եգիպտոսում հակապարսկական ուժեղ ապստամբությունն արդեն սկսել էր եռալ: Պարսկական սատրապական վարչակարգը եգիպտացիների գործողություններն այս անգամ բռնությամբ չի ճնշում, քանի որ դրա համար բավարար ուժեր չուներ, բայց փորձում է հետագայում մասամբ բավարարել հուդայացիների բողոքները՝ թույլ տալով վերականգնել տաճարը: Հետևաբար, որևէ հիմք չկա Ելեփանտինեի տաճարի կործանումը դիտարկել հակասեմականության համատեքստում:
References
Խորիկյան, Հովհաննես. Աքեմենյան Պարսկաստանի վարչական բաժանումը. Գյումրի: Էլդորադո, 2021:
Նահապետյան, Անի. Հրեաները Կյուրոս Բ Մեծի քաղաքական ծրագրերում և վերջինիս կերպարն Աստվածաշնչում. Արևելագիտության հարցեր 20 (2021): 124-140:
Дандамаев, Мухаммед. Политическая история Ахеменидской державы. М.: Наука, 1985.
Дандамаев, Мухаммед и Владимир Луконин. Культура и экономика древнего Ирана. М.: Наука, 1980.
Лурье, Соломон. Антисемитизм в древности. Москва-Иерусалим: Мосты культуры/Гешарим, 2009.
Маргарян, Ерванд. Эллинизм и его трансформации. проблемы периодизации, универсализации и преемственности. Книга I. Ер.: Кавказский центр иранистики, 2021.
Рак, Иван. Мифы Древнего и раннесредневекового Ирана. Санкт Петербург-Москва: Журнал “Нева”-“Летний Сад”, 1998.
Струве, Василий. “Подлинная причина разрушения иудейского храма на Элефантине в 410 г. до н. э.”. Вестник древней истории 4 (1938): 99-119.
Тураев, Борис. Древний Египет. М.: Юрайт, 2022.
Тураев, Борис. История Древнего Востока. Минск: Харвест, 2002.
Agut-Labordère, Damien. “The Satrapies of the Persian Empire in Egypt.” In The Oxford History of the Ancient Near East. Vol. V: The Age of Persia, ed. by K. Radner, N. Moeller & D. T. Potts, 737-783. Oxford: Oxford University Press, 2023.
Agut-Labordère, Damien. “Royal Taxes in Persian Egypt through Demotic Sources.” In Taxation in the Achaemenid Empire, ed. by K. Kleber, Classica et Orientalia, Band 26, 247-260. Wiesbaden: Harrassowitz Verlag, 2021.
Agut-Labordère, Damien. “Beyond the Persian Tolerance Policy: Great Kings and Egyptian Gods during the Achaemenid Period.” In Religion in the Achaemenid Persian Empire: Emerging Judaisms and Trends, ed. by D. Edelman, A. Fitzpatrick-McKinley and Ph. Guillaume, 319-328. Tübingen: Mohr Siebeck, 2016.
Bresciani, Edda. “The Persian Occupation of Egypt.” In The Cambridge History of Iran, Vol. 2, 502-528. Cambridge: Cambridge University Press, 1985.
Briant, Pierre. From Cyrus to Alexander. A History of the Persian Empire. Translated by P. T. Daniels. Winona Lake, Indiana: Eisenbrauns, 2002.
Briant, Pierre. “Une curieuse affaire à Éléphantine en 410 av. n.è.: Widranga, le sanctuaire de Khnûm et le temple de Yahweh.” In Égypte pharaonique: pouvoir, société, ed. B. Menu (= Méditerranées: Revue de l’association Méditerranées 6/7), 115–135. Paris: L’Harmattan, 1996.
Cowley, Arthur. Aramaic Papyri of the Fifth Century B.C. Oxford: Clarendon Press, 1923.
Davies, William, and Louis Finkelstein, ed. The Cambridge History of Judaism. Introduction; The Persian Period. Vol. 1. Cambridge: Cambridge University Press, 2008.
Gunkel, Hermann. “The Jâhû Temple in Elephantine.” Transl. by M. Gurney, The Expositor 8/1 (1911): 20-39.
Jacobs, Bruno. “Kleinasiatische Lokalheiligtümer. Überlegungen zu den administrativen Rahmenbedingungen.” In Persische Reichspolitik und lokale Heiligtümer – Beiträge einer Tagung vom 24.–26. Februar 2016 in Münster, Beihefte zur Zeitschrift für Altorientalische und Biblische Rechtsgeschichte 25, Herausgegeben von R. Achenbach, SS. 45-61. Wiesbaden: Harrassowitz Verlag, 2019.
Kahn, Dan’el. “The Date of the Arrival of the Judeans at Elephantine and the Foundation of Their Colony”. Journal of Near Eastern Studies 81, no. 1 (April 2022): 139-164.
Kienitz, Karl. Die Politische Geschichte Ägyptens vom 7. bis zum 4. Jahrhundert vor der Zeitwende. Berlin: Akademie Verlag, 1953.
Kraeling, Emil. The Brooklyn Museum Aramaic Papyri. New Documents of the Fifth Century B.C. from the Jewish Colony at Elephantine. New Haven: Yale University Press, 1953.
Kratz, Reinhard. “Arameans and Judeans: Ethnography and Identity at Elephantine.” In Israel in Egypt: The Land of Egypt as Concept and Reality for Jewsin Antiquity and the Early Medieval Period, ed. by A. Salvesen, S. Pearce, M. Frenkel with the assistance of Daniel J. Crowther, 56-85. Leiden-Boston: Brill, 2020.
Kratz, Reinhard. “The Second Temple of Jeb and of Jerusalem.” In Judah and the Judeans in the Persian Period, ed. by O. Lipschits, M. Oeming, 247-264. Winona Lake, Indiana: Eisenbrauns, 2006.
Krebsbach, Jared. “Achaemenid Persian Patronage of Egyptian Cults and Religious Institutions in the 27th Dynasty: A Study of Political Acumen in the Ancient World.” In Religion in the Achaemenid Persian Empire: Emerging Judaisms and Trends, ed. by D. Edelman, A. Fitzpatrick-McKinley and Ph. Guillaume, 329-348. Tübingen: Mohr Siebeck, 2016.
Kuhrt, Amélie. “The Problem of Achaemenid ‘Religious Policy.” In Die Welt der Götterbilder, Herausgegeben von B. Groneberg und H. Spieckermann unter Mitarbeit von F. Weiershäuser, Beihefte zur Zeitschrift für die alttestamentliche Wissenschaft 376, 117-142. Berlin-New York: Walter de Gruyter, 2007.
Lipschits, Oded. “Achaemenid Imperial Policy, Settlement Processes in Palestine, and the Status of Jerusalem in the Middle of the Fifth Century B.C.E.” In Judah and the Judeans in the Persian Period, ed. by O. Lipschits, M. Oeming, 19-52. Winona Lake, Indiana: Eisenbrauns, 2006.
Olmstead, Albert. History of the Persian Empire. Chicago: The University of Chicago Press, 1960.
Porten, Bezalel. The Elephantine Papyri in English: Three Millennia of Cross-Cultural Continuity and Change. Idocumenta et Monumenta Orientis Antiqui (DMOA) XXII. Leiden-New York-Köln: Ej. Brill, 1996.
Siljanen, Esko. Judeans of Egypt in the Persian Period (539-332 BCE) in Light of the Aramaic Documents. Academic Dissertation. Helsinki: University of Helsinki, 2017.
Downloads
Published
How to Cite
Issue
Section
License
Copyright (c) 2023 Հեղինակ(ներ)
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License.
Հոդվածների նկատմամբ հեղինակների հեղինակային իրավունքը պահպանվում է:
Երրորդ կողմի թույլատրված կրկնակի օգտագործումը սահմանվում է հետևյալ օգտագործման լիցենզիայով.
Creative Commons վերագրում-ոչ առևտրային (CC BY-NC): CC BY-NC օգտագործողներին թույլ է տալիս պատճենել և տարածեք հոդվածլ ոչ կոմերցիոն նպատակներով: Օգտագործողները կարող են վերաձևակերպել, փոփոխել նյութը, հարմարեցնել այն տեքստին՝ հղում անելով
լիցենզիային։ Լիցենզիայի մանրամասները հասանելի են
https://creativecommons.org/licenses/by-nc/4.0/ հասցեով:
Այս լիցենզիայի համաձայն հոդվածների նկատմամբ հեղինակների հեղինակային իրավունքը պահպանվում է, սակայն
«Արևելագիտության հարցեր» ամսագիրը և Երևանի պետական համալսարանի հրատարակչությունը ստանում են հոդվածը թղթային և էլեկտրոնային տարբերակով հրատարակելու և երրորդ անձնանց՝ բնօրինակին պատշաճ կերպով հղում անելու պայմանով այն օգտագործելու, տարածելու և վերարտադրելու իրավունք տալուլ ոչ բացառիկ լիցենզիա: Համապատասխան մեջբերումը բնօրինակին սովորական հղումն է: Հեղինակների կամ հրատարակիչների թույլտվություն չի պահանջվում:
