АРМЯНСКИЕ ИСТОРИКО-ХУДОЖЕСТВЕННЫЕ ОТГОЛОСКИ РОМАНТИЧЕСКИХ ПОЭМ НИЗАМИ
DOI:
https://doi.org/10.46991/jos.2023.23.1.031Ключевые слова:
Низами Гянжджеви, пятерица, лирературные связи, романтическая поэма, «Хосров и Ширин», «Лайли и Маджнун», рифмованная проза, ашугская поэзия, мотив, упоминаниеАннотация
Не секрет, что армяно-иранские литературные связи имеют многовековую историю. Об этом свидетельствуют художественное изображение иранских исторических и политических лиц в армянском фольклоре, упоминания иранских легенд и эпических рассказов в исторических источниках, а так же применение языковых и стилистических отдельных форм, образов и выражений в армянской средневековой поэзии, которые были свойственны персидской поэзии․
Свидетельством этого является так же отголоски романтических поэм Низами («Хосров и Ширин», «Лейли и Меджнун») в армянской письменной традиции. Несмотря на то, что в средние века на армянский язык не были переведены романтические поэмы Низами, уже в новоармянской литературе встречаются не только переводы, но и различные художественные обработки этих поэм (легенда, поэма, прозаическая поэма, баллада, стихотворение). Следует отметить, что сведения некоторых армянских историков имеют значение первоисточника. Упоминаний героев и мотивов романтических поэм Низами и их литературные обработки в армянской письменной традиции свидетельствуют о наличии тесных общениях, культурных и мировоззренческих связях двух народов.
Предмет исследования данной статьи – армянские отголоски романтических поэм Низами, в которой на основе имеющихся материалов делается попытка показать в армянской письменной культуре роль этих поэм в контексте историко-культурных общениях двух народов. Стремясь представить проблему в целом, мы рассмотрели ее с большим хронологическим охватом, хотя каждый период мог стать отдельным материалом для исследования.
Библиографические ссылки
Աղաև Ա․, «Նիզամին, Գյոթեն և Շիլ¬լերը», Սովետական գրող, №1, Բաքու, 1941, 68-75։
Ավետիս Շահսուվարյան, «Շահնամեն և հայկական աղբյուրները (հայ և իրանական էպոսների ուսումնասիրություն)»,Երևան, 1967։
Ավետիք Իսահակյան, Ընտիր յերկեր, Յերկրորդ հատոր, Երևան, 1940։
Արամ Ղանալանյան, Հայ գրականությունը և բանահյուսությունը, Երևան, 1986։
Բաբկեն Չուգասզյան, Հայ-իրանական գրական առնչություններ (V-XVIII դդ․), Երևան, 1963
Գարեգին Լևոնյան, Հայ աշուղներ, Ալեքսանդրապոլ, 1892։
Գեղամ Թարվերդյան, Հայ աշուղներ, Երևան, 1937։
Գեղամ Թարվերդյան, Հայ գուսաններ, Երևան, 1957։
Գեղամ Սարյան, Երկերի ժողովածու, հատոր երկրորդ, Երևան, 1969։
Գևորգ Ախվերդյան, Հայ աշուղներ, Թիֆլիս, 1903։
Լիլիթ Երնջակյան, Հայ-իրանական երաժշտական կապերի պատմությունից, Երևան, 1991։
Հասմիկ Կիրակոսյան, Գառնիկ Գևորգյան, Ալեքսանդր Մեծի կերպարի վերափոխումները հայ և պարսից գրական ավանդույթներում, Ակադեմիկոս Սեն Արևշատյանի իննսունամյակին նվիրված հայագիտական մի¬ջազ¬¬¬գա¬յին գիտաժողովի նյութեր (22-23 մայիս, 2019թ.), Երևան, Մատենադարան, 2020, էջ 138-148։
Հասմիկ Սահակյան, Հայ աշուղներ, (XVII-XVIII դդ), Երևան, 1961։
Հովհաննես Շիրազ, Երկեր, Երևան, 1984։
Ղևոնդ Ալիշան, Շնորհալի և պարագայ իւր, Վենետիկ, 1873:
Մխիթար Անեցի, Մատեան աշխարհավէպ հանդիսարանաց, Երևան, 1983:
Մկրտիչ Խերանյան, Ֆարհադ, ավանդավեպ (ըստ Րաֆֆու), Երևան, 1941։
Մովսես Խորենացի, Հայոց պատմություն (թարգմանությունը, ներածությունը և ծանոթագրություն¬ները՝ Ստեփան Մալխասյանցի), Երևան, 1990։
Մովսես Կաղանկատվացի, Հովհան Մամիկոնյան, Տարոնի պատմություն (աշխատասիրությամբ՝ Վ. Վարդանյանի, խմբ. Ա. Սահակյանի), Երևան, 1989։
Նաղաշ Հովնաթան, Տաղեր, Երևան, 1983:
Նիզամի Գանջավի, Լեյլի և Մեջնուն, թարգմ․ Մ․ Խերանյան, Ս․ Տարոնցի, Երևան, 1974։
Նիզամի Գյանջևի, Խոսրով և Շիրին, արձակ փոխադր․՝ Գ․ Սևունց, Բաքու, 1941։
Նիզամի Գյանջևի, Յոթ գեղեցկուհի, Սովետական գրող, № 1, 2, 3, 1941, Բաքու։
Շավիղ Գրիգորյան, Հայ աշուղական գրականության պատմություն/դրվագներ, Երևան, 2003։
Սայաթ-Նովա, Տաղեր https://digilib.aua.am/book/320/325/6631/%D5%8F%D5%A1%D5%B2%D5%A5%D6
Սարգիս Հարությունյան, Իրանական հոգևոր մշակույթի արտացոլումները հայ գրականության մեջ, հոդվածաշար, հ․1-7, Իրան-նամէ, Երևան, 1993։
Սեբէոս, Պատմութիւն Սեբէոսի եպիսկոպոսի ի Հերակլն, Թիֆլիս, 1913։
Վահան Տերյան, Բանաստեղծություններ, անտիպ էջերից, Երևան, 1940։
Վրթանես Փափազյան, Ընտիր երկեր, Երևան, 1951։
Տրդատ Պալյան, Հայ աշուղներ, ժողովրդական հայ երգիչներ, տաղասացք, Ա․ գիրք, Զմյուռնիա, 1911, Բ․գիրք, Իզմիր, 1914։
Փավստոս Բուզանդ, Պատմություն հայոց (թարգմանությունը, ներածությունը և ծանոթագրություն¬ները՝ Ստ. Մալխասյանցի), Երևան, 1986։
Газанфар Юсиф-оглы Алиев, Темы и сюжеты Низами в литературах народов Востока, Москва, 1985.
Газанфар Юсиф-оглы Алиев, Ранние христианские источники легенды о Хосрове и Ширин, «Советское востоковедение», № 6, 1957.
Газанфар Юсиф-оглы Алиев, Легенда о Хосрове и Ширин в литературе народов Востока, Москва, 1960.
Евгений Бертельс, Избранные труды, Низами и Физули, Москва, 1962.
Евгений Бертельс, Роман об Александре и его главные версии на Востоке, Москва, 1948.
Евгений Бертельс, Избранные труды, История персидско-таджикской литературы, Москва, 1960.
Сусан Заргамали, “Литературно-исторические предпосылки создания "хамсы" ("пятерицы") Амира Хосрава Дихлави”, Автореферат канд. дисс., Душанбе, 2013.
Игнатий Крачковский, Ранная история повести о Меджнуне и Лейли в арабской литературе, Избранные сочинение, т.2, Москва, 1956.
Евгений Костюхин., Александр Македонский в литературной и фольклорной традиции, М․, 1972.
Ṭabari, Abu Jaʿfar Mohammad B. Jarir, https://www.iranicaonline.org/articles/tabari-abu-jafar (17.08.2022).
Bala’mi, Tārixnāme-ye Tabari, jeld-e II, Tehrān, 1374/1996.
Seyyed Mohsen Hoseyni, Moγaddamei bar pišine-ye adab fārsi dar Gorjestān, tārix-e adabiyāt, šomāre-ye 78, 1395/2017.
Ferdowsi,Šāhnāme,(https://ganjoor.net/ferdousi/shahname/parviz/sh65/) (16.08.2020).
Загрузки
Опубликован
Как цитировать
Выпуск
Раздел
Лицензия
Copyright (c) 2023 Автор(ы)
Это произведение доступно по лицензии Creative Commons «Attribution-NonCommercial» («Атрибуция — Некоммерческое использование») 4.0 Всемирная.
Авторы сохраняют авторские права на свои публикации.
Разрешенное повторное использование третьей стороной определяется следующей пользовательской лицензией:
Creative Commons Attribution-Non-Commercial (CC BY-NC). CC BY-NC позволяет пользователям
копировать и распространять статью при условии, что это делается не в коммерческих целях. Пользователи могут
адаптировать – делать ремиксы, преобразовывать и строить на основе материала с соответствующим указанием авторства, предоставлением ссылки
к лицензии. Полная информация о лицензии доступна
на https://creativecommons.org/licenses/by-nc/4.0/.
По этой лицензии авторы сохраняют за собой авторские права на свои публикации, но
Журнал “Вопросы востоковедения” и Издательство Ереванского государственного университета
получают неисключительную лицензию на издание статьи в бумажном и электронном формате и
разрешение кому-либо повторно использовать, распространять и воспроизводить контент, если статья
правильно процитирована. Соответствующая атрибуция может быть обеспечена путем простого цитирования оригинальной работы. Не
требуется разрешение авторов или издателей.
