Արդի արևելահայերենի բառապաշարի հարստացումը ըստ «Նոր բառգիրք հայկազեան լեզուի» բառարանում չվկայված բառերի
DOI:
https://doi.org/10.46991/BYSU:B/2024.sp2.050Keywords:
բառապաշար, իմաստային դաշտ, արմատական բառեր, փոխառություն, բառաստեղծում, նորակազմություն, արևելահայերեն, ստուգաբանություն, եզրույթ, քերականությունAbstract
Ինչպես հայտնի է, լեզվի բաղադրիչներից ամենազգայունը բառապաշարն է, որն անմիջականորեն արտահայտում է հասարակական կյանքում կատարվող փոփոխությունները: Հայերենի բառապաշարը անընդհատ ենթարկվել է փոփոխության, համալրվել բազմաթիվ նորակազմ բառերով ու կապակցություններով, որոնք կարիք ունեն հանգամանալից քննության: Կան բառեր, որոնք սկզբից ցայսօր կենդանի են մնացել և պահպանել են իրենց հիմնական նշանակությունները: Կան այնպիսիք, որոնք մնացել են կենդանի, սակայն ստացել են նոր իմաստներ: Լ․ Հովհաննիսյանի «Գրաբարի բառարան, Նոր հայկազյան բառարանում չվկայված բառեր»-ում և արդի հայերենի բացատրական բառարաններում վկայված բառանյութի համեմատությամբ փորձել ենք ցույց տալ գրաբարի բառապաշարի մեջ կատարված տեղաշարժերն ու փոփոխությունները, բառապաշարային որոշ յուրահատկություններ:
Յուրաքանչյուր լեզվի հարստությունը պայմանավորված է նրա բառապաշարի հարստությամբ, որը ներառում է զանազան բառաշերտեր, որոնք էլ իրենց բառամթերքով ու գործառությամբ առանձնանում են և ինքնուրույն խմբեր կազմում։ Մենք առանձնացրել ենք իմաստային տարբեր դաշտերի պատկանող բառեր, կատարել դրանց քննությունը՝ ներկայացնելով այդ խմբերում ընդգրկված արմատական բառերի ստուգաբանությունը: Հիմնվելով բառարանների վիճակագրական տվյալների վրա՝ պարզ է դառնում, որ տարբեր թեմատիկ խմբերում ներառված որոշ բառեր, որոնք որպես բառային միավորներ արձանագրված են բառարաններում, աչքի են ընկնում իրենց պասիվ գործածությամբ, գործառապես կենսունակ չեն, կիրառապես և քանակապես զիջում են մյուսներին, սակայն չի բացառվում, որ դրանք ևս կարող են հետագայում համալրել լեզվի կենսունակ բառապաշարը:
References
Ա․Աբրահամյան, Մի քանի դիտողություններ ժամանակակից հայերենի բառային նորաբանությունների վերաբերյալ, «Լրաբեր հասարակական գիտությունների», Եր․, 1970, հ․ 12, էջ 36։
Է. Աղայան, Արդի հայերենի բացատրական բառարան, Եր., 1976:
Հ. Աճառեան, Հայերէն նոր բառեր հին մատենագրութեան մէջ, Վենետիկ, 1922:
Հ. Աճառեան, Հայերէն արմատական բառարան, Եր., 1926:
Առձեռն բառարան հայկազնեան լեզուի, Վենետիկ, 1865:
Գ. Աւետիքեան, Հ. Սիւրմելեան, Մ. Աւգերեան, Նոր հայկազեան բառարան, հ. 1, Եր., 1979, հ. 2, Եր., 1981:
Ժամանակակից հայոց լեզվի բացատրական բառարան, Եր., 1969:
Լ. Խաչատրյան, Գրաբարի տարարժեք բառերի բացատրական բառարան, Եր., 1998, էջ 5:
Լ. Խաչատրյան, Գրաբարի բացատրական բառարան. ձևաբանորեն տարարժեք բառեր, Եր., 2003:
Լ. Խաչատրյան, Գրաբարի բացատրական բառարան, Եր., 2003, էջ 6:
Լ. Հովհաննիսյան, Գրաբարի բառարան. Նոր հայկազյան բառարանում չվկայված բառեր, Եր., 2010:
Ռ. Ղազարյան, Բուսանունների հայերեն-լատիներն-ռուսերեն-անգլերեն- ֆրանսերեն-գերմաներեն բառարան, Եր., 1981, էջ 84)։
Ռ. Ղազարյան, Գրաբարի բառարան, Եր., 2000:
Ռ. Ղազարյան, Հ. Ավետիսյան, Նորայայտ բառեր գրաբարում, Եր., 2007:
Ս. Մալխասեանց, Հայերէն բացատրական բառարան, Եր., 1944:
Գ. Ջահուկյան, Ժամանակակից հայոց լեզվի իմաստաբանություն և բառակազմություն, Եր., 1989, էջ 136:
Գ. Ջահուկյան, Հայերեն ստուգաբանական բառարան, Եր., 2010:
Հ․ Օհանյան, Ժամանակակից հայոց լեզվի բառապաշարը և նրա հարստացման միջոցները, Եր., 1982, էջ 98։
Downloads
Published
How to Cite
Issue
Section
License
Copyright (c) 2024 Բանբեր Երևանի համալսարանի
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License.
