Կորոնավիրուսային բառապաշարը որպես հաղորդակցական <<գործիք>>
DOI:
https://doi.org/10.46991/BYSU:B/2023.14.2.093Keywords:
Կորոնավիրուսային բառապաշար, հաղորդակցական գործիք, նոր իրավիճակ, բժշկական տերմիններ, հանրաչանաճություն ստացած բառեր, ոճաարտահայտչական երանգավորում արտահայտող բառեր, ինքնամեկուսանալ, բառակապակցություն տերմիններ, դիպվածային նորակազմ բառեր, ոչ խոսքային միջոցներAbstract
Հոդվածը նվիրված է աշխարհին աննխադեպ պատուհասած Քովիդ 19-ի ազդեցությանը հայոց լեզվի
բառապաշարի վրա: Ստեղծված նոր իրավիճակով պայմանավորված՝ «կորոնա» օտար բառույթով կազմվեցին նոր բառեր
ու բառակապակցություններ, կատարվեցին փոխառություններ անգլերենից, տեղի ունեցավ բառապաշարում առկա բառերի
իմաստների ընդլայնում: Կորոնավիրուսային այս բառապաշարը դասակարգել ենք ըստ գործածության և
գորածառույթի՝բժշկական տերմիններ, հանրային ճանաչում ստացած բառեր ու բառակապակցություններ,
ոճաարտահայտչական երանգավորում արտահայտող բառեր, իմաստային նորաբանություններ, նաև՝ ըստ թեմատիկ
խմբերի՝ վիրուս կրող մարդկանց խմբեր, համաճարակի հետ կապված մարդկանց զբաղմունքի և վարքականոնի
անվանումներ, առարկաների անվանումներ, համավարակի հետ կապված հիվանդությունների անվանումներ: Այս
քննությունը (շուրջ 122 բառ և բառակապակցություն) վկայում է այն մասին, որ համաշխարհային իրադարձությունները
ևս լեզվի վրա մեծ ազդեցություն են գործում, և լեզուն յուրովի է արձագանքում դրանց: Համավարակի ընթացքում
ստեղծված բառերը, բառակապակցությունները, ինչպես նաև ոչ խոսքային միջոցները տեղեկություն են հաղորդում
հասարակական նշանակություն ունեցող երևույթի մասին, որն անհրաժեշտ է մարդկանց կողմնորոշելու, իրենց
գործելակերպը կարգավորելու համար: Իսկ բառերը ժամանակի ընթացքում գործածությունից դուրս կգան՝ դառնալով 21-
րդ դարի կորոնավիրուսային ժամանակահատվածը բնութագրող պատմաբառեր և կարձանագրվեն բառարաններում՝
համլրելով հայոց լեզվի բառակազմը:
References
Մ. Սարգսյան, Ն․ Խաչիբաբյան, «Կորոնա» բաղադրիչով նորակազմ բառերի քննություն, «Լեզու և լեզվաբանություն հանդես», № 1, 2021, էջ 69:
Ա. Ղարսլյան, Նոր բառեր և բառակապակցություններ արդի հայերենում՝ պայմանավորված ՔՈՎԻԴ-19-
ով, «Լեզու և խոսք», № 1(1), 2021, էջ 76:
«Նոր բառեր», Զ պրակ, Եր., 2021, էջ 91:
https//hy.wikipedia.org/wiki/COVID-19:
monitoring –group-report.pdf :
Ա. Ս. Ղարիբյան, Ռուս-հայերեն բառարան, Եր., 1977, էջ 401:
Ստ. Մալխասեանց, Հայերէն բացատրական բառարան, հ. 2, Եր., 2010, էջ 135:
Նոր բառգիրք հայկազեան լեզուի, հ.1, Եր., 1979, էջ 825:
Էդ. Աղայան, Տերմինագիտություն, Եր., 1978, էջ 15:
https//hy.wikipedia.org/wiki/COVID-19
ՀՀ առողջապահության նախարարության պաշտոնական կայքը (www.moh.am):
Դ. Գյուրջինյան, Զարմանալի հայերեն, 2020, Եր., էջ 115:
Մ. Աբեղյան, Հայոց լեզվի տեսություն, Եր., 1965, էջ 201:
Յու. Ավետիսյան, Լ. Թելյան. Ա. Սարգսյան և ուրիշներ, Հայոց լեզու և խոսքի
մշակույթ, Եր., 2016, էջ 63:
Էդ. Աղայան, Ընդհանուր և հայկական բառագիտություն, Եր., 1984, էջ 198:
Էդ. Աղայան, Արդի հայերենի առձեռն բացատրական բառարան, Եր., 2014, էջ 627:
Նոր բառգիրք հայկազեան լեզուի, h. 2, Եր., 1981, էջ 17:
Ստ. Մալխասյան, Հայերէն բացատրական բառարան, հ. 3, Եր., 2010, էջ 25:
Էդ.Աղայան, Արդի հայերենի առձեռն բացատրական բառարան, էջ 985:
Натри, Типы неологизмов в русском языке периода коронавирусной инфекции COVID-19, Университет Тампере, 2021, էջ 34։
Լ. Հախվերդյան, Զրույցներ լեզվի մասին, Եր., 1986, էջ 35:
Downloads
Published
How to Cite
Issue
Section
License
Copyright (c) 2023 Բանբեր Երևանի համալսարանի
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License.
