Spiritual and Political Activities of Catholikos Sargis I Sevantsi

Authors

DOI:

https://doi.org/10.46991/hc.2023.19.1.008%20%20

Keywords:

Sargis Sevantsi, Gagik I Bagratuni, Aristakes Lastivertsi, Ani, Patriarchal Throne, Tondrakite movement, Erroneous Easter, Syunik Throne, abdication

Abstract

The article examines the spiritual and political activities of the Armenian Catholicos Sargis I Sevantsi (992-1019) during the reign of Gagik I (990-1018), when the Bagratid kingdom was in the period of greatest power and prosperity. The Armenian Church and the Patriarch play an important role in ensuring the political unity of the country, resolving conflicts between feudal principalities and uniting the people around statehood. On the initiative of the Catholicos in 992, the spiritual center of the country was transferred from Argina to Ani, which was dictated by the need to implement a unifying mission by combining church and political resources. After the death of Gagik I Bagratuni (1018) in the context of deepening internal political tensions in the country, the aged patriarch was forced to renounce the patriarchal throne and in 1019 ordain Petros Getadardz (1019-1054) as the new head of the church.

One of his important initiatives to strengthen the integrity and unity of the hierarchical structure of the Armenian Church was the restoration in 1006 of the metropolitan privileges of the highly revered throne of Syunik.

At the beginning of the 11th century, he waged a consistent struggle against the Tondrakit movement, which had risen with renewed vigor in Armenia, whose ideology undermined the hierarchical and religious foundations of the Armenian Church. The Armenian patriarch waged a merciless fight against the Tondrakites, who had strengthened themselves in the provinces of Apaunik, Mananaghi and Hark.

He resisted the encroachments of the Byzantine Church and defended the hierarchical and confessional independence of the Armenian Church. Thanks to the activities of Sargis Sevantsi, the authority of the Catholicosate increases and the hierarchical structure of the church is strengthened.

Author Biography

  • Vardan Alexanyan, Yerevan State University

    Candidate of Historical Sciences, Associate Professor , Lecturer at the Department of Armenian History and Social Science, Branch of YSU in Ijevan

References

Ալեքսանյան Վ. 2020, Խաչիկ Ա Արշարունի կաթողիկոսի աթոռակալությունը և հայ-բյուզանդական եկեղեցական հակամարտությունը X դարի վերջին քառորդին, Վէմ համահայկական հանդես, Nº3, էջ 70-91:

Ալեքսանյան Վ. 2020, Սյունյաց աթոռի մետրոպոլիտական աստիճանի վերահաստատումը, «Լրաբեր հասարակական գիտությունների», Nº2, էջ 69-88:

Ալիշան Ղ. 1890, Այրարատ, Սուրբ Ղազարի տպարան, Վենետիկ, 590 էջ:

Ալիշան Ղ. 1881, Շիրակ, Սուրբ Ղազարի տպարան, Վենետիկ, 192 էջ:

Աճառյան Հ. 1948, Հայոց անձնանունների բառարան, հ. Դ, Պետական համալսարանի հրատ., Երևան, 683 էջ:

Արեւշատեան Ա. 1995, Անիի երաժշտական մշակույթը և նրա հետ կապված շարականագիրները, «Բազմավեպ», Nº1-4 էջ 203-218:

Բաբայան Լ. 1981, Դրվագներ Հայաստանի զարգացած ֆեոդալիզմի դարաշրջանի պատմագրության (IX-XIII դարեր), ՀՍՍՀ ԳԱ հրատ., Երևան, 391 էջ:

Գրիգոր Մագիստրոսի թղթերը (1910), բնագիրն յառաջաբանով և ծանոթագրութիւններով առաջին անգամ ի լոյս ընծայեց Կ. Կոստանեանց, Աղեքսանդրապօլ, տպարան Գէորգ Մաճոյեանցի, 352 էջ:

Եղիազարյան Ա. 2021, Հայոց Սմբատ Բ թագավորի և Գագիկ Բագրատունու փոխհարաբերությունները, «Հայագիտության հարցեր», Nº3, էջ 23-36:

Զարբհանալեան. 1897, Հայկական հին դպրութեան պատմութիւն, Մխիթարեան տպ., Վենետիկ, 1897, 822 էջ:

Էյնաթյան Ջ. 2017, Զատիկ եւ ծռազատիկ (3). ԺԷ դարի տոմարագետ Ավիկի «Սակս ծռազատիկին» մեկնությունը, «Բանբեր Մատենադարանի», 3, էջ 367-389:

Կանոնագիրք Հայոց. 1971, հատ. Բ, աշխատասիրությամբ՝ Վ. Հակոբյանի, ՀՍՍՀԳԱ հրատ., Երևան, 473 էջ:

Կիրակոս Գանձակեցի. 1961, Պատմություն Հայոց, աշխատասիրությամբ Կ. Մելիք-Օհանջանյանի, ՀՍՍՀ ԳԱ հրատ., Երևան, 426 էջ:

Հայ ժողովրդի պատմություն. 1976, հ. Գ, Հայաստանը զարգացած ֆեոդալիզմի դարաշրջանում (IX դ. կեսերից մինչև XIV դ. կեսերը), ՀՍՍՀ ԳԱ հրատ., Երևան, 1023 էջ:

Հայոց պատմություն. 2014, հ. Բ, Միջին դարեր (IV-XVII դարի առաջին կես), Գիրք II, (IX դարի կես- XVII դարի առաջին կես), «Զանգակ-97» հրատ., Երևան, 800 էջ:

Հաւաքումն պատմութեան Վարդանայ վարդապետի 1862, Սուրբ Ղազարի տպ., Վենետիկ, 184 էջ:

Հացունի Վ. 1927, Կարեւոր խնդիրներ հայ եկեղեցւոյ պատմութենէն, տպ. Ս. Ղազար, Վենետիկ, 588 էջ:

Հովհաննիսյան Ա. 1957, Դրվագներ հայ ազատագրական մտքի պատմության, գիրք Ա, ՀՍՍՌ ԳԱ հրատ., Երևան, 524 էջ:

Մաթևոսյան Կ. 1992, Ամենայն հայոց կաթողիկոսությունը և քաղաքամայր Անին, Էջմիածին, Ը, էջ 38-45:

Մաթևոսյան Կ. 2008, Անին մայրաքաղաք և կաթողիկոսանիստ, ՊԲՀ, N-3, էջ 3-30:

Մաթևոսյան Կ. 2021, Անին և Անեցիները, Մատենադարան, Մեսրոպ Մաշտոցի անվան հին ձեռագրերի ինստիտուտ, Տիգրան Մեծ տպ., Երևան, 464 էջ:

Մարգարյան Հ. 2014, Միջնադարեան հայ պատմագրութեան բնութագրական գծերը և պարբերացումը, «Հանդէս ամսօրեայ», Nº1-12, էջ 271-316:

Մատթէոս Ուռհայեցի 1898, Ժամանակագրութիւն, տպ. Ս. Էջմիածնի, Վաղարշապատ, 448 էջ:

Մելիք-Թանգեան Ն. 1905, Հայոց եկեղեցական իրավունքը, հ. Բ, Տպ. Բ. Տեր-Սահակյանցի, Շուշի, 279 էջ:

Մխիթար Անեցի 1983, Մատեան աշխարհավէպ հանդիսարանաց, աշխատասիրությամբ՝ Հ. Մարգարյանի, ՀՍՍՀ ԳԱ հրատ., Երևան, 140 էջ:

Չամչյան Մ. 1984, Հայոց պատմություն, հ. Բ, ԵՊՀ հրատ., Երևան, 1060 էջ:

Պատմութիւն Արիստակիսի Լաստիվերտցւոյ 1963, աշխատասիր. Կ. Յուզբաշյանի, Երևան:

Սամուէլ Անեցի և շարունակողներ 2014, Ժամանակագրութիւն, Երևան, «Նաիրի» հրատ., 502 էջ:

Սարգիսեան Բ. 1893, Ուսումնասիրութիւն Մանիքէա-Պաւղիկեան թոնրակեցիներու աղանդին եւ Գր. Նարեկացւոյ թուղթը, տպ. Ս. Ղազար, Վենետիկ, 117 էջ:

Ստեփանոս Ասողիկ Տարոնեցի 2000, Տիեզերական պատմություն, թարգմ., առաջաբանը և ծանոթագրությունները Վ. Վարդանյանի, ԵՊՀ հրատ., 455 էջ:

Ստեփանոս Տարաւնեցի Ասողիկ 2010, Պատմութիւն Տիեզերական, Մատենագիրք հայոց, ԺԵ հատոր, Ժ դար, Պատմագրութիւն, գիրք Բ, ԵՊՀ հրատ., Անթիլիաս-Լիբանան, 893 էջ:

Ստեփաննոսի Սիւնեաց Եպիսկոպոսի 1861, Պատմութիւն Տանն Սիսական, ի լոյս ընծայեաց Մկրտիչ Էմին, տպ. Լազարեան ճեմարանի, Մոսկվա, 386 էջ:

Վարդազարյան Օ. 2020, «Տէլէտ(իս) / Տելետ(իս)». մակդիրի իմաստաբանությունը: Սեն Արևշատյանի ծննդյան 90-ամյակին նվիրված հայագիտական միջազգային գիտաժողովի նյութեր (22-23 մայիս, 2019), Երևան էջ 150-156:

Տարեգիրք Սմբատայ Սպարապետի 1859, Տպ. Է. Թունոյի, Փարիզ, 180 էջ:

Տեառն Անանիայի Հայոց կաթողիկոսի 1897, Յաղագս ապստամբութեան տանն Աղուանից, Արարատ, թիվ Գ, էջ 129-141:

Տեր-Մինասյան Ե. 1968, Միջնադարյան աղանդների ծագման և զարգացման պատմությունից, ՀՍՍՀ ԳԱ հրատ., Երևան, 239 էջ:

Տեր-Պետրոսյան Լ. 2007, Խաչակիրները և հայերը, հ. Բ, Գ. Կիւլպէնկեան հիմնարկություն, Երևան, 672 էջ:

Քիւրտեան Յ. 1967, Յովհաննէս վարդապետ Կոզեռն, «Հանդես ամսօրեայ», Nº 1-3, էջ 1-14:

Քրիստոնյա Հայաստան. 2002, Հանրագիտարան, Հայկ. հանրագիտարանի գլխ. խմբագր., Երևան, 1070 էջ:

Օրմանյան Մ. 2001, Ազգապատում, հ. Ա, Մայր Աթոռ Սուրբ Էջմիածին, 1870 էջ:

Юзбашян К. 1988, Армянские государства в эпоху Багратидов и Византия IX-XI вв., Издательство Наука, Москва, 300 էջ:

Юзбашян К. 1973, К хронологии правления Гагика I Багратуни, Античная древность и средние века, вып. 10, էջ 195-197:

Margaryan H. 2013, Characteristic Features and Periodic Classification of the Medieval Armenian Historiography, «Բանբեր հայագիտության», Nº1, էջ 34-60:

Published

2023-07-01

Issue

Section

Articles