Ժամանակի քաղաքական ընկալումը 11-13-րդ դարերի հայոց վիմագրերում և հիշատակարաններում

Authors

DOI:

https://doi.org/10.46991/hc.2023.20․2․008

Keywords:

Միջնադարյան Հայաստանի քաղաքական մտածողությունը, ժամանակի գաղափարը, վիմագրագիտություն, ձեռագրերի հիշատակարաններ, թագավորութուն, պարոնություն, աշխարահակալություն, Կիլիկյան Հայաստան, Իլխանություն, Բյուզանդիա

Abstract

Հոդվածում ներկայացվում է հայերեն ձեռագրերի եւ վիմագրերի ժամանակի քաղաքական բանաձևերի վերլուծություն՝ 11-13-րդ դարի սկզբնաղբյուրների հիմքի վրա։ Քննության են առնվում տարատեսակ բանձևերում օգտագործվող եզրույթները, դրանց նշանակությունը եւ համատեքստը, օգտագործման դաշտը (պատմական անձինք ում հղում է տվյալ բանաձևը և նրանց հասարակա-քաղաքական դիրքը)։ Մատնացույց է արվում այն հանգամանքը, որ միջնադարյան Հայաստանում հստակ տարբերություն է դրվել թագավորական եւ ոչ թագավորական իշխանություների միջև, գիտակցվել է աշխարհակալության՝ իբրև «աշխարհաքաղաքական» միավորի գաղափարը, նշանակություն է տրվել իշխանության արդարացի եւ ոչ արդարացի դրսեւորումներին (բռնակալություն)։ Եզրակացվում է, որ ժամանակի տարատեսակ զգացումների կողքին, գոյություն է ունեցել նաև վերջինիս քաղաքական զգացումը։

Author Biography

Արեգ Վարդանյան, Երևանի պետական համալսարան

Ասպիրանտ

References

Alishan, Gh. 1885, Sisowan, Venetik, S. Ghazar, 592 ēj. (in Armenian)

Avdalbegyan, T’ 1927, Mi gaghtnik’ hay vimakan ardzanagrowtyownneri mej ow nra nshanakowtyowně Hayastani tntesakan zargats’man patmowyan hamar, Teghekagir HKhSH gitowtyan jev arvesti institowti, t.2. (in Armenian)

Avagyan S. 1973, Vimakan ardzanagrowtyownneri hnch’yownabanowtyown X-XIVdd., Yerevan, HSSR GA hratarakch’owtyown, 397 ēj. (in Armenian)

Avagyan S. 1973, Vimakan ardzanagrowtyownneri barak’nnowtyown, Yerevan, EPH hratarakch’owtyown 360 ēj. (in Armenian)

Avagyan S. 1986, Vimagrakan prptowmner, Erevan, EPH hratarakch’owtyown 247 ēj. (in Armenian)

Bornazyan S. 1973, Sots’ial-tntesakan haraberowtyownnerě Kilikyan haykakan petowt’yownowm, Erevan, HSSR GA hratarakch’owtyown, 319 ēj. (in Armenian)

Gasparyan R. 1993, Owshii sb. Sargis vank’I vimagrakan ardzanagrowtyownnerě, LHG, h.1, ēj 130-136. (in Armenian)

Gasparyan R. 2008, Norahayt ardzanagrowtyownner S. K’ristap’or vank’its’, «Ejmiatsin», t’ Zh’A, ēj 42-67. (in Armenian)

Grigor Magistros 2012a, T’owght’k’ ew ch’ap’aberakank’, ashkh․ G. Mowradyani «Matenagirk’ hayots’», h. Zh’Z, Yerevan, ēj 85-385. (in Armenian)

Grigor Magistros 2012b, Meknowt’iwn k’erakani, ashkh․ G. Mowradyani «Matenagirk’ hayots’», h. Zh’Z, Yerevan, ēj 386-484. (in Armenian)

Grigor Tgha 1972, Banasteghtsowt’yownner ew poemner, ashkh․ A. Mnats’akanyani, Yerevan, HSSH GA hratarakch’owtyown, 452 ēj. (in Armenian)

Grigoryan G. 2006, Syownik’i t’agavorowtyowně (X-XII darer), «PBH», t’․2, ēj 134-145. (in Armenian)

Div. I – Divan hay vimagrowt’yan, pr․ I, ashkh․ H. Ōrebelow, Yerevan, HSSH GA hratarakch’owtyown, 1966, 137 ēj. (in Armenian)

Div. II – Divan hay vimagrowt’yan, pr․ II, ashkh ․ S․ Barkhowdaryani, Yerevan, HSSH GA hratarakch’owtyown, 1960, 142 ēj. (in Armenian)

Div. III – Divan hay vimagrowt’yan, pr․ III, ashkh ․ S․ Barkhowdaryani, Yerevan, HSSH GA hratarakch’owtyown, 1967, 218 ēj. (in Armenian)

Div. IV – Divan hay vimagrowt’yan, pr․ IV, ashkh ․ S․ Barkhowdaryani, Yerevan, HSSH GA hratarakch’owtyown, 1973, 384 ēj. (in Armenian)

Div. V – Divan hay vimagrowt’yan, pr․ V, ashkh ․ S․ Barkhowdaryani, Yerevan, HSSH GA hratarakch’owtyown, 1982, 274 ēj. (in Armenian)

Div. VI – Divan hay vimagrowt’yan, pr․ VI, ashkh ․ S․ Avagyani ew H. Jamp’oladyani, Yerevan, HSSH GA hratarakch’owtyown, 1977, 223 ēj. (in Armenian)

Div․ IX – Divan hay vimagrowt’yan, pr․ IX, ashkh ․ S․ Barkhowdaryani, K․ Ghafadaryani, S․ Saghowmyani, Yerevan, «Gitowtyown» hratarakch’owtyown, 2012, 501 ēj. (in Armenian)։

Div. X – Divan hay vimagrowt’yan, pr․ X, ashkh ․ S․ Barkhowdaryani, Yerevan, «Gitowtyown» hratarakch’owtyown, 2017, 211 ēj. (in Armenian)

Yeghiazaryan A. 2021, Smbat B Tiezerakal. Hayoc t’agavor, Yerevan, EPH hratarakch’owtown, 140 ēj. (in Armenian)

T’owmanean L․, Yakobean H․ 2022, Akhtamari mi vimagri verts’anman showrj, «Sion», , h. 1-3, ēj 100-104. (in Armenian)

Harowtyownyan S․ 1975, Anets’k’i ew orhnank’i zh’anrě hay banahyowsowtyan mej, Yerevan, HSSH GA hratarakch’owtyown, 269 ēj. (in Armenian)

Harowtyownyan A․ 2016, Vagharshapat․ vank’erě ew vimakan ardzanagrowtyownnerě, S. Ejmiatsin, 548 ēj. (in Armenian)

Harowtyownyan Kh․ 2019, Hayeren dzeragreri hishatakaranner, Yerevan, Matenadaran, 430 ēj. (in Armenian)

Harowtynyan Kh․ 2022, , Hayeren dzergreri hishatakaranneri lezown (T’-Zh’E darer), gr․ A, Yerevan, Matenadaran, 399 ēj. (in Armenian)

Hish․ E-Zh’B – Hayeren dzeragreri hishatakaranner․ E-Zh’B dar, ashkh․ A․ Mat’ewosyani, Yerevan, Matenadaran, 1988, 366 ēj. (in Armenian)

Hish․ Zh’G – Hayeren dzeragreri hishatakaranner․ Zh’G dar, Hayeren dzeragreri hishatakaranner, 1984, 987 ēj. (in Armenian)

Ghafadaryan K․ 1948, Hovhannavank’ě ew nra ardzanagrowtyownnerě, Yerevan, HSSR GA hratarakch’owtyown, 120 ēj. (in Armenian)

Ghafadaryan K․ 1975, Yerevan․ mijnadrayan howshardzannerě ew vimakan ardzanagrowtyownnerě, Yerevan, HSSH GA hratarakch’owtyown, 252 ēj. (in Armenian)

Mat’ewosyan K․ 1987, Arowch, Yerevan, «Hayastan», 93 ēj. (in Armenian)

Malkhasyan M․ 2020, Zh’oghovrdagrakan gortsnt’ats’nerě Hayastanowm 16-rd darowm ew 17-rd dari ar’ajin kesin, Yerevan, EPH hratarakch’owtyown, 299 ēj. (in Armenian)

Manandyan H․1977, Erker, հ․ G, Yerevan, HSSH GA hratarakch’owtyown, 504 ēj. (in Armenian)

Margaryan H․ 1996, Razmak’aghak’akan teghasharzh’erě Merdzavor arewelk’owm ew hay avatatirakan avaganin Zh’B darowm – Zh’D dari arajin kesowm, atenakhosowtyown patmakan gitowt’yownneri doktori gitakan astichani hamar, Yerevan.

Margaryan H․ 2005, Bagratowni t’agavorneri «tiezerakal» titghosě, «Hayagitowtyan harts’er», ēj 98-109. (in Armenian)

Mowradyan K․ 1983, Grigor Nazianzats’in hay matenarowtyan mej, Yerevan, HSSH GA hratarakch’owtyown, 262 ēj. (in Armenian)

Mowradyan K․ 1992, Grigor Nazianzats’ow «Yagahgs aghk’atasirowtyan» char’i hayeren t’argmanowtyowně, «Ejmiatsin», t’․ Ա-Գ, ēj 102-140. (in Armenian)

Yakobean A․ 2020, Ark’ayatohmern ow ishkhanatohmern Bown Aghvank’owm ew Hayots’ Arewelits’ koghmank’owm Antikits’ minch’ew Zh’G dar, Yerevan, «Gitowt’yown» hratarakchowt’yown, 439 ēj. (in Armenian)

Yovsēp’ean G․ kt’gh․ 1969, Khaghbakeank’ kam Prosheank’ hayots’ pamowtean mēj, Ant’ilias, 523 ēj. (in Armenian)Սարգսյան Գ․ 1957, Կապտավանք, Էջմիածին, թ․ 2-3, էջ 52-58։

Sargsyan G․ 1977, Ardzanagrowt’yown T’egehnyats’ vank’its, LHG, t’.8, ēj.100-107. (in Armenian)

Sargsyan G․ 2021, Norahayt vimagir Artavazavank’its’, Yerevan, Hnagitowtyan ew azgagrowtyan institowti hratarakchowt’yown, 79 ēj. (in Armenian)

Sokrat Sk’osatkios 1897, Yekeghets’akan patmowtiwn, ashkh․ M․ vrd․ Tēr-Movsiseani, Vagharshapat, Tparan Mayr At’or S․ Ejmiatsni, 834 ēj. (in Armenian)

Sowk’iasyan A․ 1978, Kilikyan haykakan petowtyan ew iravownk’i patmowtyown, Yerevan, EPH hratarakch’owtyown, 390 ēj. (in Armenian)

Nerses Lambronats’i 1865, Atenabanowtiwn ew t’owght’ ew chark, Venetik, S․ Ghazar.

Ter-Petrosyan, L․ 2007, Khach’akirnerě ew hayerě, h․ B, Yerevan, 672 ēj. (in Armenian)

Owlowbabyan B․ 1975, Khach’eni ishkhanowt’yowně X-XVI darerum, Yerevan, HSSH GA hratarakch’owtyown, 454 ēj. (in Armenian)

K’alant’ar A․ 2007, Hayastan․ k’are darits’ mijnadar, Yerevan, «Gitowt’yown» hratarakch’owtyown, 408 ēj. (in Armenian)

Bartikjan R. 1988, O vizanntijskoj aristokratichjeskoj sjem’e Gavras, «IFZh», n.․1, s. 163-178. (in Russian)

Barkhudarjan S. 2011, Stranicy iz istorii Arcakha i armjano-albanskikh otnoshjenij, red. A. Akopjan i K. Asatrjan, Jerevan, izdat’el’stvo «Gitutjun», 175 s.

Alishan, Gh. 1885, Sisowan, Venetik, S. Ghazar, 592 ēj. (in Armenian)

Avdalbegyan, T’ 1927, Mi gaghtnik’ hay vimakan ardzanagrowtyownneri mej ow nra nshanakowtyowně Hayastani tntesakan zargats’man patmowyan hamar, Teghekagir HKhSH gitowtyan jev arvesti institowti, t.2. (in Armenian)

Avagyan S. 1973, Vimakan ardzanagrowtyownneri hnch’yownabanowtyown X-XIVdd., Yerevan, HSSR GA hratarakch’owtyown, 397 ēj. (in Armenian)

Avagyan S. 1973, Vimakan ardzanagrowtyownneri barak’nnowtyown, Yerevan, EPH hratarakch’owtyown 360 ēj. (in Armenian)

Avagyan S. 1986, Vimagrakan prptowmner, Erevan, EPH hratarakch’owtyown 247 ēj. (in Armenian)

Bornazyan S. 1973, Sots’ial-tntesakan haraberowtyownnerě Kilikyan haykakan petowt’yownowm, Erevan, HSSR GA hratarakch’owtyown, 319 ēj. (in Armenian)

Gasparyan R. 1993, Owshii sb. Sargis vank’I vimagrakan ardzanagrowtyownnerě, LHG, h.1, ēj 130-136. (in Armenian)

Gasparyan R. 2008, Norahayt ardzanagrowtyownner S. K’ristap’or vank’its’, «Ejmiatsin», t’ Zh’A, ēj 42-67. (in Armenian)

Grigor Magistros 2012a, T’owght’k’ ew ch’ap’aberakank’, ashkh․ G. Mowradyani «Matenagirk’ hayots’», h. Zh’Z, Yerevan, ēj 85-385. (in Armenian)

Grigor Magistros 2012b, Meknowt’iwn k’erakani, ashkh․ G. Mowradyani «Matenagirk’ hayots’», h. Zh’Z, Yerevan, ēj 386-484. (in Armenian)

Grigor Tgha 1972, Banasteghtsowt’yownner ew poemner, ashkh․ A. Mnats’akanyani, Yerevan, HSSH GA hratarakch’owtyown, 452 ēj. (in Armenian)

Grigoryan G. 2006, Syownik’i t’agavorowtyowně (X-XII darer), «PBH», t’․2, ēj 134-145. (in Armenian)

Div. I – Divan hay vimagrowt’yan, pr․ I, ashkh․ H. Ōrebelow, Yerevan, HSSH GA hratarakch’owtyown, 1966, 137 ēj. (in Armenian)

Div. II – Divan hay vimagrowt’yan, pr․ II, ashkh ․ S․ Barkhowdaryani, Yerevan, HSSH GA hratarakch’owtyown, 1960, 142 ēj. (in Armenian)

Div. III – Divan hay vimagrowt’yan, pr․ III, ashkh ․ S․ Barkhowdaryani, Yerevan, HSSH GA hratarakch’owtyown, 1967, 218 ēj. (in Armenian)

Div. IV – Divan hay vimagrowt’yan, pr․ IV, ashkh ․ S․ Barkhowdaryani, Yerevan, HSSH GA hratarakch’owtyown, 1973, 384 ēj. (in Armenian)

Div. V – Divan hay vimagrowt’yan, pr․ V, ashkh ․ S․ Barkhowdaryani, Yerevan, HSSH GA hratarakch’owtyown, 1982, 274 ēj. (in Armenian)

Div. VI – Divan hay vimagrowt’yan, pr․ VI, ashkh ․ S․ Avagyani ew H. Jamp’oladyani, Yerevan, HSSH GA hratarakch’owtyown, 1977, 223 ēj. (in Armenian)

Div․ IX – Divan hay vimagrowt’yan, pr․ IX, ashkh ․ S․ Barkhowdaryani, K․ Ghafadaryani, S․ Saghowmyani, Yerevan, «Gitowtyown» hratarakch’owtyown, 2012, 501 ēj. (in Armenian)։

Div. X – Divan hay vimagrowt’yan, pr․ X, ashkh ․ S․ Barkhowdaryani, Yerevan, «Gitowtyown» hratarakch’owtyown, 2017, 211 ēj. (in Armenian)

Yeghiazaryan A. 2021, Smbat B Tiezerakal. Hayoc t’agavor, Yerevan, EPH hratarakch’owtown, 140 ēj. (in Armenian)

T’owmanean L․, Yakobean H․ 2022, Akhtamari mi vimagri verts’anman showrj, «Sion», , h. 1-3, ēj 100-104. (in Armenian)

Harowtyownyan S․ 1975, Anets’k’i ew orhnank’i zh’anrě hay banahyowsowtyan mej, Yerevan, HSSH GA hratarakch’owtyown, 269 ēj. (in Armenian)

Harowtyownyan A․ 2016, Vagharshapat․ vank’erě ew vimakan ardzanagrowtyownnerě, S. Ejmiatsin, 548 ēj. (in Armenian)

Harowtyownyan Kh․ 2019, Hayeren dzeragreri hishatakaranner, Yerevan, Matenadaran, 430 ēj. (in Armenian)

Harowtynyan Kh․ 2022, , Hayeren dzergreri hishatakaranneri lezown (T’-Zh’E darer), gr․ A, Yerevan, Matenadaran, 399 ēj. (in Armenian)

Hish․ E-Zh’B – Hayeren dzeragreri hishatakaranner․ E-Zh’B dar, ashkh․ A․ Mat’ewosyani, Yerevan, Matenadaran, 1988, 366 ēj. (in Armenian)

Hish․ Zh’G – Hayeren dzeragreri hishatakaranner․ Zh’G dar, Hayeren dzeragreri hishatakaranner, 1984, 987 ēj. (in Armenian)

Ghafadaryan K․ 1948, Hovhannavank’ě ew nra ardzanagrowtyownnerě, Yerevan, HSSR GA hratarakch’owtyown, 120 ēj. (in Armenian)

Ghafadaryan K․ 1975, Yerevan․ mijnadrayan howshardzannerě ew vimakan ardzanagrowtyownnerě, Yerevan, HSSH GA hratarakch’owtyown, 252 ēj. (in Armenian)

Mat’ewosyan K․ 1987, Arowch, Yerevan, «Hayastan», 93 ēj. (in Armenian)

Malkhasyan M․ 2020, Zh’oghovrdagrakan gortsnt’ats’nerě Hayastanowm 16-rd darowm ew 17-rd dari ar’ajin kesin, Yerevan, EPH hratarakch’owtyown, 299 ēj. (in Armenian)

Manandyan H․1977, Erker, հ․ G, Yerevan, HSSH GA hratarakch’owtyown, 504 ēj. (in Armenian)

Margaryan H․ 1996, Razmak’aghak’akan teghasharzh’erě Merdzavor arewelk’owm ew hay avatatirakan avaganin Zh’B darowm – Zh’D dari arajin kesowm, atenakhosowtyown patmakan gitowt’yownneri doktori gitakan astichani hamar, Yerevan.

Margaryan H․ 2005, Bagratowni t’agavorneri «tiezerakal» titghosě, «Hayagitowtyan harts’er», ēj 98-109. (in Armenian)

Mowradyan K․ 1983, Grigor Nazianzats’in hay matenarowtyan mej, Yerevan, HSSH GA hratarakch’owtyown, 262 ēj. (in Armenian)

Mowradyan K․ 1992, Grigor Nazianzats’ow «Yagahgs aghk’atasirowtyan» char’i hayeren t’argmanowtyowně, «Ejmiatsin», t’․ Ա-Գ, ēj 102-140. (in Armenian)

Yakobean A․ 2020, Ark’ayatohmern ow ishkhanatohmern Bown Aghvank’owm ew Hayots’ Arewelits’ koghmank’owm Antikits’ minch’ew Zh’G dar, Yerevan, «Gitowt’yown» hratarakchowt’yown, 439 ēj. (in Armenian)

Yovsēp’ean G․ kt’gh․ 1969, Khaghbakeank’ kam Prosheank’ hayots’ pamowtean mēj, Ant’ilias, 523 ēj. (in Armenian)Սարգսյան Գ․ 1957, Կապտավանք, Էջմիածին, թ․ 2-3, էջ 52-58։

Sargsyan G․ 1977, Ardzanagrowt’yown T’egehnyats’ vank’its, LHG, t’.8, ēj.100-107. (in Armenian)

Sargsyan G․ 2021, Norahayt vimagir Artavazavank’its’, Yerevan, Hnagitowtyan ew azgagrowtyan institowti hratarakchowt’yown, 79 ēj. (in Armenian)

Sokrat Sk’osatkios 1897, Yekeghets’akan patmowtiwn, ashkh․ M․ vrd․ Tēr-Movsiseani, Vagharshapat, Tparan Mayr At’or S․ Ejmiatsni, 834 ēj. (in Armenian)

Sowk’iasyan A․ 1978, Kilikyan haykakan petowtyan ew iravownk’i patmowtyown, Yerevan, EPH hratarakch’owtyown, 390 ēj. (in Armenian)

Nerses Lambronats’i 1865, Atenabanowtiwn ew t’owght’ ew chark, Venetik, S․ Ghazar.

Ter-Petrosyan, L․ 2007, Khach’akirnerě ew hayerě, h․ B, Yerevan, 672 ēj. (in Armenian)

Owlowbabyan B․ 1975, Khach’eni ishkhanowt’yowně X-XVI darerum, Yerevan, HSSH GA hratarakch’owtyown, 454 ēj. (in Armenian)

K’alant’ar A․ 2007, Hayastan․ k’are darits’ mijnadar, Yerevan, «Gitowt’yown» hratarakch’owtyown, 408 ēj. (in Armenian)

Bartikjan R. 1988, O vizanntijskoj aristokratichjeskoj sjem’e Gavras, «IFZh», n.․1, s. 163-178. (in Russian)

Barkhudarjan S. 2011, Stranicy iz istorii Arcakha i armjano-albanskikh otnoshjenij, red. A. Akopjan i K. Asatrjan, Jerevan, izdat’el’stvo «Gitutjun», 175 s.

Alishan, Gh. 1885, Sisowan, Venetik, S. Ghazar, 592 ēj. (in Armenian)

Avdalbegyan, T’ 1927, Mi gaghtnik’ hay vimakan ardzanagrowtyownneri mej ow nra nshanakowtyowně Hayastani tntesakan zargats’man patmowyan hamar, Teghekagir HKhSH gitowtyan jev arvesti institowti, t.2. (in Armenian)

Avagyan S. 1973, Vimakan ardzanagrowtyownneri hnch’yownabanowtyown X-XIVdd., Yerevan, HSSR GA hratarakch’owtyown, 397 ēj. (in Armenian)

Avagyan S. 1973, Vimakan ardzanagrowtyownneri barak’nnowtyown, Yerevan, EPH hratarakch’owtyown 360 ēj. (in Armenian)

Avagyan S. 1986, Vimagrakan prptowmner, Erevan, EPH hratarakch’owtyown 247 ēj. (in Armenian)

Bornazyan S. 1973, Sots’ial-tntesakan haraberowtyownnerě Kilikyan haykakan petowt’yownowm, Erevan, HSSR GA hratarakch’owtyown, 319 ēj. (in Armenian)

Gasparyan R. 1993, Owshii sb. Sargis vank’I vimagrakan ardzanagrowtyownnerě, LHG, h.1, ēj 130-136. (in Armenian)

Gasparyan R. 2008, Norahayt ardzanagrowtyownner S. K’ristap’or vank’its’, «Ejmiatsin», t’ Zh’A, ēj 42-67. (in Armenian)

Grigor Magistros 2012a, T’owght’k’ ew ch’ap’aberakank’, ashkh․ G. Mowradyani «Matenagirk’ hayots’», h. Zh’Z, Yerevan, ēj 85-385. (in Armenian)

Grigor Magistros 2012b, Meknowt’iwn k’erakani, ashkh․ G. Mowradyani «Matenagirk’ hayots’», h. Zh’Z, Yerevan, ēj 386-484. (in Armenian)

Grigor Tgha 1972, Banasteghtsowt’yownner ew poemner, ashkh․ A. Mnats’akanyani, Yerevan, HSSH GA hratarakch’owtyown, 452 ēj. (in Armenian)

Grigoryan G. 2006, Syownik’i t’agavorowtyowně (X-XII darer), «PBH», t’․2, ēj 134-145. (in Armenian)

Div. I – Divan hay vimagrowt’yan, pr․ I, ashkh․ H. Ōrebelow, Yerevan, HSSH GA hratarakch’owtyown, 1966, 137 ēj. (in Armenian)

Div. II – Divan hay vimagrowt’yan, pr․ II, ashkh ․ S․ Barkhowdaryani, Yerevan, HSSH GA hratarakch’owtyown, 1960, 142 ēj. (in Armenian)

Div. III – Divan hay vimagrowt’yan, pr․ III, ashkh ․ S․ Barkhowdaryani, Yerevan, HSSH GA hratarakch’owtyown, 1967, 218 ēj. (in Armenian)

Div. IV – Divan hay vimagrowt’yan, pr․ IV, ashkh ․ S․ Barkhowdaryani, Yerevan, HSSH GA hratarakch’owtyown, 1973, 384 ēj. (in Armenian)

Div. V – Divan hay vimagrowt’yan, pr․ V, ashkh ․ S․ Barkhowdaryani, Yerevan, HSSH GA hratarakch’owtyown, 1982, 274 ēj. (in Armenian)

Div. VI – Divan hay vimagrowt’yan, pr․ VI, ashkh ․ S․ Avagyani ew H. Jamp’oladyani, Yerevan, HSSH GA hratarakch’owtyown, 1977, 223 ēj. (in Armenian)

Div․ IX – Divan hay vimagrowt’yan, pr․ IX, ashkh ․ S․ Barkhowdaryani, K․ Ghafadaryani, S․ Saghowmyani, Yerevan, «Gitowtyown» hratarakch’owtyown, 2012, 501 ēj. (in Armenian)։

Div. X – Divan hay vimagrowt’yan, pr․ X, ashkh ․ S․ Barkhowdaryani, Yerevan, «Gitowtyown» hratarakch’owtyown, 2017, 211 ēj. (in Armenian)

Yeghiazaryan A. 2021, Smbat B Tiezerakal. Hayoc t’agavor, Yerevan, EPH hratarakch’owtown, 140 ēj. (in Armenian)

T’owmanean L․, Yakobean H․ 2022, Akhtamari mi vimagri verts’anman showrj, «Sion», , h. 1-3, ēj 100-104. (in Armenian)

Harowtyownyan S․ 1975, Anets’k’i ew orhnank’i zh’anrě hay banahyowsowtyan mej, Yerevan, HSSH GA hratarakch’owtyown, 269 ēj. (in Armenian)

Harowtyownyan A․ 2016, Vagharshapat․ vank’erě ew vimakan ardzanagrowtyownnerě, S. Ejmiatsin, 548 ēj. (in Armenian)

Harowtyownyan Kh․ 2019, Hayeren dzeragreri hishatakaranner, Yerevan, Matenadaran, 430 ēj. (in Armenian)

Harowtynyan Kh․ 2022, , Hayeren dzergreri hishatakaranneri lezown (T’-Zh’E darer), gr․ A, Yerevan, Matenadaran, 399 ēj. (in Armenian)

Hish․ E-Zh’B – Hayeren dzeragreri hishatakaranner․ E-Zh’B dar, ashkh․ A․ Mat’ewosyani, Yerevan, Matenadaran, 1988, 366 ēj. (in Armenian)

Hish․ Zh’G – Hayeren dzeragreri hishatakaranner․ Zh’G dar, Hayeren dzeragreri hishatakaranner, 1984, 987 ēj. (in Armenian)

Ghafadaryan K․ 1948, Hovhannavank’ě ew nra ardzanagrowtyownnerě, Yerevan, HSSR GA hratarakch’owtyown, 120 ēj. (in Armenian)

Ghafadaryan K․ 1975, Yerevan․ mijnadrayan howshardzannerě ew vimakan ardzanagrowtyownnerě, Yerevan, HSSH GA hratarakch’owtyown, 252 ēj. (in Armenian)

Mat’ewosyan K․ 1987, Arowch, Yerevan, «Hayastan», 93 ēj. (in Armenian)

Malkhasyan M․ 2020, Zh’oghovrdagrakan gortsnt’ats’nerě Hayastanowm 16-rd darowm ew 17-rd dari ar’ajin kesin, Yerevan, EPH hratarakch’owtyown, 299 ēj. (in Armenian)

Manandyan H․1977, Erker, հ․ G, Yerevan, HSSH GA hratarakch’owtyown, 504 ēj. (in Armenian)

Margaryan H․ 1996, Razmak’aghak’akan teghasharzh’erě Merdzavor arewelk’owm ew hay avatatirakan avaganin Zh’B darowm – Zh’D dari arajin kesowm, atenakhosowtyown patmakan gitowt’yownneri doktori gitakan astichani hamar, Yerevan.

Margaryan H․ 2005, Bagratowni t’agavorneri «tiezerakal» titghosě, «Hayagitowtyan harts’er», ēj 98-109. (in Armenian)

Mowradyan K․ 1983, Grigor Nazianzats’in hay matenarowtyan mej, Yerevan, HSSH GA hratarakch’owtyown, 262 ēj. (in Armenian)

Mowradyan K․ 1992, Grigor Nazianzats’ow «Yagahgs aghk’atasirowtyan» char’i hayeren t’argmanowtyowně, «Ejmiatsin», t’․ Ա-Գ, ēj 102-140. (in Armenian)

Yakobean A․ 2020, Ark’ayatohmern ow ishkhanatohmern Bown Aghvank’owm ew Hayots’ Arewelits’ koghmank’owm Antikits’ minch’ew Zh’G dar, Yerevan, «Gitowt’yown» hratarakchowt’yown, 439 ēj. (in Armenian)

Yovsēp’ean G․ kt’gh․ 1969, Khaghbakeank’ kam Prosheank’ hayots’ pamowtean mēj, Ant’ilias, 523 ēj. (in Armenian)Սարգսյան Գ․ 1957, Կապտավանք, Էջմիածին, թ․ 2-3, էջ 52-58։

Sargsyan G․ 1977, Ardzanagrowt’yown T’egehnyats’ vank’its, LHG, t’.8, ēj.100-107. (in Armenian)

Sargsyan G․ 2021, Norahayt vimagir Artavazavank’its’, Yerevan, Hnagitowtyan ew azgagrowtyan institowti hratarakchowt’yown, 79 ēj. (in Armenian)

Sokrat Sk’osatkios 1897, Yekeghets’akan patmowtiwn, ashkh․ M․ vrd․ Tēr-Movsiseani, Vagharshapat, Tparan Mayr At’or S․ Ejmiatsni, 834 ēj. (in Armenian)

Sowk’iasyan A․ 1978, Kilikyan haykakan petowtyan ew iravownk’i patmowtyown, Yerevan, EPH hratarakch’owtyown, 390 ēj. (in Armenian)

Nerses Lambronats’i 1865, Atenabanowtiwn ew t’owght’ ew chark, Venetik, S․ Ghazar.

Ter-Petrosyan, L․ 2007, Khach’akirnerě ew hayerě, h․ B, Yerevan, 672 ēj. (in Armenian)

Owlowbabyan B․ 1975, Khach’eni ishkhanowt’yowně X-XVI darerum, Yerevan, HSSH GA hratarakch’owtyown, 454 ēj. (in Armenian)

K’alant’ar A․ 2007, Hayastan․ k’are darits’ mijnadar, Yerevan, «Gitowt’yown» hratarakch’owtyown, 408 ēj. (in Armenian)

Bartikjan R. 1988, O vizanntijskoj aristokratichjeskoj sjem’e Gavras, «IFZh», n.․1, s. 163-178. (in Russian)

Barkhudarjan S. 2011, Stranicy iz istorii Arcakha i armjano-albanskikh otnoshjenij, red. A. Akopjan i K. Asatrjan, Jerevan, izdat’el’stvo «Gitutjun», 175 s.

Alishan, Gh. 1885, Sisowan, Venetik, S. Ghazar, 592 ēj. (in Armenian)

Avdalbegyan, T’ 1927, Mi gaghtnik’ hay vimakan ardzanagrowtyownneri mej ow nra nshanakowtyowně Hayastani tntesakan zargats’man patmowyan hamar, Teghekagir HKhSH gitowtyan jev arvesti institowti, t.2. (in Armenian)

Avagyan S. 1973, Vimakan ardzanagrowtyownneri hnch’yownabanowtyown X-XIVdd., Yerevan, HSSR GA hratarakch’owtyown, 397 ēj. (in Armenian)

Avagyan S. 1973, Vimakan ardzanagrowtyownneri barak’nnowtyown, Yerevan, EPH hratarakch’owtyown 360 ēj. (in Armenian)

Avagyan S. 1986, Vimagrakan prptowmner, Erevan, EPH hratarakch’owtyown 247 ēj. (in Armenian)

Bornazyan S. 1973, Sots’ial-tntesakan haraberowtyownnerě Kilikyan haykakan petowt’yownowm, Erevan, HSSR GA hratarakch’owtyown, 319 ēj. (in Armenian)

Gasparyan R. 1993, Owshii sb. Sargis vank’I vimagrakan ardzanagrowtyownnerě, LHG, h.1, ēj 130-136. (in Armenian)

Gasparyan R. 2008, Norahayt ardzanagrowtyownner S. K’ristap’or vank’its’, «Ejmiatsin», t’ Zh’A, ēj 42-67. (in Armenian)

Grigor Magistros 2012a, T’owght’k’ ew ch’ap’aberakank’, ashkh․ G. Mowradyani «Matenagirk’ hayots’», h. Zh’Z, Yerevan, ēj 85-385. (in Armenian)

Grigor Magistros 2012b, Meknowt’iwn k’erakani, ashkh․ G. Mowradyani «Matenagirk’ hayots’», h. Zh’Z, Yerevan, ēj 386-484. (in Armenian)

Grigor Tgha 1972, Banasteghtsowt’yownner ew poemner, ashkh․ A. Mnats’akanyani, Yerevan, HSSH GA hratarakch’owtyown, 452 ēj. (in Armenian)

Grigoryan G. 2006, Syownik’i t’agavorowtyowně (X-XII darer), «PBH», t’․2, ēj 134-145. (in Armenian)

Div. I – Divan hay vimagrowt’yan, pr․ I, ashkh․ H. Ōrebelow, Yerevan, HSSH GA hratarakch’owtyown, 1966, 137 ēj. (in Armenian)

Div. II – Divan hay vimagrowt’yan, pr․ II, ashkh ․ S․ Barkhowdaryani, Yerevan, HSSH GA hratarakch’owtyown, 1960, 142 ēj. (in Armenian)

Div. III – Divan hay vimagrowt’yan, pr․ III, ashkh ․ S․ Barkhowdaryani, Yerevan, HSSH GA hratarakch’owtyown, 1967, 218 ēj. (in Armenian)

Div. IV – Divan hay vimagrowt’yan, pr․ IV, ashkh ․ S․ Barkhowdaryani, Yerevan, HSSH GA hratarakch’owtyown, 1973, 384 ēj. (in Armenian)

Div. V – Divan hay vimagrowt’yan, pr․ V, ashkh ․ S․ Barkhowdaryani, Yerevan, HSSH GA hratarakch’owtyown, 1982, 274 ēj. (in Armenian)

Div. VI – Divan hay vimagrowt’yan, pr․ VI, ashkh ․ S․ Avagyani ew H. Jamp’oladyani, Yerevan, HSSH GA hratarakch’owtyown, 1977, 223 ēj. (in Armenian)

Div․ IX – Divan hay vimagrowt’yan, pr․ IX, ashkh ․ S․ Barkhowdaryani, K․ Ghafadaryani, S․ Saghowmyani, Yerevan, «Gitowtyown» hratarakch’owtyown, 2012, 501 ēj. (in Armenian)։

Div. X – Divan hay vimagrowt’yan, pr․ X, ashkh ․ S․ Barkhowdaryani, Yerevan, «Gitowtyown» hratarakch’owtyown, 2017, 211 ēj. (in Armenian)

Yeghiazaryan A. 2021, Smbat B Tiezerakal. Hayoc t’agavor, Yerevan, EPH hratarakch’owtown, 140 ēj. (in Armenian)

T’owmanean L․, Yakobean H․ 2022, Akhtamari mi vimagri verts’anman showrj, «Sion», , h. 1-3, ēj 100-104. (in Armenian)

Harowtyownyan S․ 1975, Anets’k’i ew orhnank’i zh’anrě hay banahyowsowtyan mej, Yerevan, HSSH GA hratarakch’owtyown, 269 ēj. (in Armenian)

Harowtyownyan A․ 2016, Vagharshapat․ vank’erě ew vimakan ardzanagrowtyownnerě, S. Ejmiatsin, 548 ēj. (in Armenian)

Harowtyownyan Kh․ 2019, Hayeren dzeragreri hishatakaranner, Yerevan, Matenadaran, 430 ēj. (in Armenian)

Harowtynyan Kh․ 2022, , Hayeren dzergreri hishatakaranneri lezown (T’-Zh’E darer), gr․ A, Yerevan, Matenadaran, 399 ēj. (in Armenian)

Hish․ E-Zh’B – Hayeren dzeragreri hishatakaranner․ E-Zh’B dar, ashkh․ A․ Mat’ewosyani, Yerevan, Matenadaran, 1988, 366 ēj. (in Armenian)

Hish․ Zh’G – Hayeren dzeragreri hishatakaranner․ Zh’G dar, Hayeren dzeragreri hishatakaranner, 1984, 987 ēj. (in Armenian)

Ghafadaryan K․ 1948, Hovhannavank’ě ew nra ardzanagrowtyownnerě, Yerevan, HSSR GA hratarakch’owtyown, 120 ēj. (in Armenian)

Ghafadaryan K․ 1975, Yerevan․ mijnadrayan howshardzannerě ew vimakan ardzanagrowtyownnerě, Yerevan, HSSH GA hratarakch’owtyown, 252 ēj. (in Armenian)

Mat’ewosyan K․ 1987, Arowch, Yerevan, «Hayastan», 93 ēj. (in Armenian)

Malkhasyan M․ 2020, Zh’oghovrdagrakan gortsnt’ats’nerě Hayastanowm 16-rd darowm ew 17-rd dari ar’ajin kesin, Yerevan, EPH hratarakch’owtyown, 299 ēj. (in Armenian)

Manandyan H․1977, Erker, հ․ G, Yerevan, HSSH GA hratarakch’owtyown, 504 ēj. (in Armenian)

Margaryan H․ 1996, Razmak’aghak’akan teghasharzh’erě Merdzavor arewelk’owm ew hay avatatirakan avaganin Zh’B darowm – Zh’D dari arajin kesowm, atenakhosowtyown patmakan gitowt’yownneri doktori gitakan astichani hamar, Yerevan.

Margaryan H․ 2005, Bagratowni t’agavorneri «tiezerakal» titghosě, «Hayagitowtyan harts’er», ēj 98-109. (in Armenian)

Mowradyan K․ 1983, Grigor Nazianzats’in hay matenarowtyan mej, Yerevan, HSSH GA hratarakch’owtyown, 262 ēj. (in Armenian)

Mowradyan K․ 1992, Grigor Nazianzats’ow «Yagahgs aghk’atasirowtyan» char’i hayeren t’argmanowtyowně, «Ejmiatsin», t’․ Ա-Գ, ēj 102-140. (in Armenian)

Yakobean A․ 2020, Ark’ayatohmern ow ishkhanatohmern Bown Aghvank’owm ew Hayots’ Arewelits’ koghmank’owm Antikits’ minch’ew Zh’G dar, Yerevan, «Gitowt’yown» hratarakchowt’yown, 439 ēj. (in Armenian)

Yovsēp’ean G․ kt’gh․ 1969, Khaghbakeank’ kam Prosheank’ hayots’ pamowtean mēj, Ant’ilias, 523 ēj. (in Armenian)Սարգսյան Գ․ 1957, Կապտավանք, Էջմիածին, թ․ 2-3, էջ 52-58։

Sargsyan G․ 1977, Ardzanagrowt’yown T’egehnyats’ vank’its, LHG, t’.8, ēj.100-107. (in Armenian)

Sargsyan G․ 2021, Norahayt vimagir Artavazavank’its’, Yerevan, Hnagitowtyan ew azgagrowtyan institowti hratarakchowt’yown, 79 ēj. (in Armenian)

Sokrat Sk’osatkios 1897, Yekeghets’akan patmowtiwn, ashkh․ M․ vrd․ Tēr-Movsiseani, Vagharshapat, Tparan Mayr At’or S․ Ejmiatsni, 834 ēj. (in Armenian)

Sowk’iasyan A․ 1978, Kilikyan haykakan petowtyan ew iravownk’i patmowtyown, Yerevan, EPH hratarakch’owtyown, 390 ēj. (in Armenian)

Nerses Lambronats’i 1865, Atenabanowtiwn ew t’owght’ ew chark, Venetik, S․ Ghazar.

Ter-Petrosyan, L․ 2007, Khach’akirnerě ew hayerě, h․ B, Yerevan, 672 ēj. (in Armenian)

Owlowbabyan B․ 1975, Khach’eni ishkhanowt’yowně X-XVI darerum, Yerevan, HSSH GA hratarakch’owtyown, 454 ēj. (in Armenian)

K’alant’ar A․ 2007, Hayastan․ k’are darits’ mijnadar, Yerevan, «Gitowt’yown» hratarakch’owtyown, 408 ēj. (in Armenian)

Bartikjan R. 1988, O vizanntijskoj aristokratichjeskoj sjem’e Gavras, «IFZh», n.․1, s. 163-178. (in Russian)

Barkhudarjan S. 2011, Stranicy iz istorii Arcakha i armjano-albanskikh otnoshjenij, red. A. Akopjan i K. Asatrjan, Jerevan, izdat’el’stvo «Gitutjun», 175 s.

Alishan, Gh. 1885, Sisowan, Venetik, S. Ghazar, 592 ēj. (in Armenian)

Avdalbegyan, T’ 1927, Mi gaghtnik’ hay vimakan ardzanagrowtyownneri mej ow nra nshanakowtyowně Hayastani tntesakan zargats’man patmowyan hamar, Teghekagir HKhSH gitowtyan jev arvesti institowti, t.2. (in Armenian)

Avagyan S. 1973, Vimakan ardzanagrowtyownneri hnch’yownabanowtyown X-XIVdd., Yerevan, HSSR GA hratarakch’owtyown, 397 ēj. (in Armenian)

Avagyan S. 1973, Vimakan ardzanagrowtyownneri barak’nnowtyown, Yerevan, EPH hratarakch’owtyown 360 ēj. (in Armenian)

Avagyan S. 1986, Vimagrakan prptowmner, Erevan, EPH hratarakch’owtyown 247 ēj. (in Armenian)

Bornazyan S. 1973, Sots’ial-tntesakan haraberowtyownnerě Kilikyan haykakan petowt’yownowm, Erevan, HSSR GA hratarakch’owtyown, 319 ēj. (in Armenian)

Gasparyan R. 1993, Owshii sb. Sargis vank’I vimagrakan ardzanagrowtyownnerě, LHG, h.1, ēj 130-136. (in Armenian)

Gasparyan R. 2008, Norahayt ardzanagrowtyownner S. K’ristap’or vank’its’, «Ejmiatsin», t’ Zh’A, ēj 42-67. (in Armenian)

Grigor Magistros 2012a, T’owght’k’ ew ch’ap’aberakank’, ashkh․ G. Mowradyani «Matenagirk’ hayots’», h. Zh’Z, Yerevan, ēj 85-385. (in Armenian)

Grigor Magistros 2012b, Meknowt’iwn k’erakani, ashkh․ G. Mowradyani «Matenagirk’ hayots’», h. Zh’Z, Yerevan, ēj 386-484. (in Armenian)

Grigor Tgha 1972, Banasteghtsowt’yownner ew poemner, ashkh․ A. Mnats’akanyani, Yerevan, HSSH GA hratarakch’owtyown, 452 ēj. (in Armenian)

Grigoryan G. 2006, Syownik’i t’agavorowtyowně (X-XII darer), «PBH», t’․2, ēj 134-145. (in Armenian)

Div. I – Divan hay vimagrowt’yan, pr․ I, ashkh․ H. Ōrebelow, Yerevan, HSSH GA hratarakch’owtyown, 1966, 137 ēj. (in Armenian)

Div. II – Divan hay vimagrowt’yan, pr․ II, ashkh ․ S․ Barkhowdaryani, Yerevan, HSSH GA hratarakch’owtyown, 1960, 142 ēj. (in Armenian)

Div. III – Divan hay vimagrowt’yan, pr․ III, ashkh ․ S․ Barkhowdaryani, Yerevan, HSSH GA hratarakch’owtyown, 1967, 218 ēj. (in Armenian)

Div. IV – Divan hay vimagrowt’yan, pr․ IV, ashkh ․ S․ Barkhowdaryani, Yerevan, HSSH GA hratarakch’owtyown, 1973, 384 ēj. (in Armenian)

Div. V – Divan hay vimagrowt’yan, pr․ V, ashkh ․ S․ Barkhowdaryani, Yerevan, HSSH GA hratarakch’owtyown, 1982, 274 ēj. (in Armenian)

Div. VI – Divan hay vimagrowt’yan, pr․ VI, ashkh ․ S․ Avagyani ew H. Jamp’oladyani, Yerevan, HSSH GA hratarakch’owtyown, 1977, 223 ēj. (in Armenian)

Div․ IX – Divan hay vimagrowt’yan, pr․ IX, ashkh ․ S․ Barkhowdaryani, K․ Ghafadaryani, S․ Saghowmyani, Yerevan, «Gitowtyown» hratarakch’owtyown, 2012, 501 ēj. (in Armenian)։

Div. X – Divan hay vimagrowt’yan, pr․ X, ashkh ․ S․ Barkhowdaryani, Yerevan, «Gitowtyown» hratarakch’owtyown, 2017, 211 ēj. (in Armenian)

Yeghiazaryan A. 2021, Smbat B Tiezerakal. Hayoc t’agavor, Yerevan, EPH hratarakch’owtown, 140 ēj. (in Armenian)

T’owmanean L․, Yakobean H․ 2022, Akhtamari mi vimagri verts’anman showrj, «Sion», , h. 1-3, ēj 100-104. (in Armenian)

Harowtyownyan S․ 1975, Anets’k’i ew orhnank’i zh’anrě hay banahyowsowtyan mej, Yerevan, HSSH GA hratarakch’owtyown, 269 ēj. (in Armenian)

Harowtyownyan A․ 2016, Vagharshapat․ vank’erě ew vimakan ardzanagrowtyownnerě, S. Ejmiatsin, 548 ēj. (in Armenian)

Harowtyownyan Kh․ 2019, Hayeren dzeragreri hishatakaranner, Yerevan, Matenadaran, 430 ēj. (in Armenian)

Harowtynyan Kh․ 2022, , Hayeren dzergreri hishatakaranneri lezown (T’-Zh’E darer), gr․ A, Yerevan, Matenadaran, 399 ēj. (in Armenian)

Hish․ E-Zh’B – Hayeren dzeragreri hishatakaranner․ E-Zh’B dar, ashkh․ A․ Mat’ewosyani, Yerevan, Matenadaran, 1988, 366 ēj. (in Armenian)

Hish․ Zh’G – Hayeren dzeragreri hishatakaranner․ Zh’G dar, Hayeren dzeragreri hishatakaranner, 1984, 987 ēj. (in Armenian)

Ghafadaryan K․ 1948, Hovhannavank’ě ew nra ardzanagrowtyownnerě, Yerevan, HSSR GA hratarakch’owtyown, 120 ēj. (in Armenian)

Ghafadaryan K․ 1975, Yerevan․ mijnadrayan howshardzannerě ew vimakan ardzanagrowtyownnerě, Yerevan, HSSH GA hratarakch’owtyown, 252 ēj. (in Armenian)

Mat’ewosyan K․ 1987, Arowch, Yerevan, «Hayastan», 93 ēj. (in Armenian)

Malkhasyan M․ 2020, Zh’oghovrdagrakan gortsnt’ats’nerě Hayastanowm 16-rd darowm ew 17-rd dari ar’ajin kesin, Yerevan, EPH hratarakch’owtyown, 299 ēj. (in Armenian)

Manandyan H․1977, Erker, հ․ G, Yerevan, HSSH GA hratarakch’owtyown, 504 ēj. (in Armenian)

Margaryan H․ 1996, Razmak’aghak’akan teghasharzh’erě Merdzavor arewelk’owm ew hay avatatirakan avaganin Zh’B darowm – Zh’D dari arajin kesowm, atenakhosowtyown patmakan gitowt’yownneri doktori gitakan astichani hamar, Yerevan.

Margaryan H․ 2005, Bagratowni t’agavorneri «tiezerakal» titghosě, «Hayagitowtyan harts’er», ēj 98-109. (in Armenian)

Mowradyan K․ 1983, Grigor Nazianzats’in hay matenarowtyan mej, Yerevan, HSSH GA hratarakch’owtyown, 262 ēj. (in Armenian)

Mowradyan K․ 1992, Grigor Nazianzats’ow «Yagahgs aghk’atasirowtyan» char’i hayeren t’argmanowtyowně, «Ejmiatsin», t’․ Ա-Գ, ēj 102-140. (in Armenian)

Yakobean A․ 2020, Ark’ayatohmern ow ishkhanatohmern Bown Aghvank’owm ew Hayots’ Arewelits’ koghmank’owm Antikits’ minch’ew Zh’G dar, Yerevan, «Gitowt’yown» hratarakchowt’yown, 439 ēj. (in Armenian)

Yovsēp’ean G․ kt’gh․ 1969, Khaghbakeank’ kam Prosheank’ hayots’ pamowtean mēj, Ant’ilias, 523 ēj. (in Armenian)Սարգսյան Գ․ 1957, Կապտավանք, Էջմիածին, թ․ 2-3, էջ 52-58։

Sargsyan G․ 1977, Ardzanagrowt’yown T’egehnyats’ vank’its, LHG, t’.8, ēj.100-107. (in Armenian)

Sargsyan G․ 2021, Norahayt vimagir Artavazavank’its’, Yerevan, Hnagitowtyan ew azgagrowtyan institowti hratarakchowt’yown, 79 ēj. (in Armenian)

Sokrat Sk’osatkios 1897, Yekeghets’akan patmowtiwn, ashkh․ M․ vrd․ Tēr-Movsiseani, Vagharshapat, Tparan Mayr At’or S․ Ejmiatsni, 834 ēj. (in Armenian)

Sowk’iasyan A․ 1978, Kilikyan haykakan petowtyan ew iravownk’i patmowtyown, Yerevan, EPH hratarakch’owtyown, 390 ēj. (in Armenian)

Nerses Lambronats’i 1865, Atenabanowtiwn ew t’owght’ ew chark, Venetik, S․ Ghazar.

Ter-Petrosyan, L․ 2007, Khach’akirnerě ew hayerě, h․ B, Yerevan, 672 ēj. (in Armenian)

Owlowbabyan B․ 1975, Khach’eni ishkhanowt’yowně X-XVI darerum, Yerevan, HSSH GA hratarakch’owtyown, 454 ēj. (in Armenian)

K’alant’ar A․ 2007, Hayastan․ k’are darits’ mijnadar, Yerevan, «Gitowt’yown» hratarakch’owtyown, 408 ēj. (in Armenian)

Bartikjan R. 1988, O vizanntijskoj aristokratichjeskoj sjem’e Gavras, «IFZh», n.․1, s. 163-178. (in Russian)

Barkhudarjan S. 2011, Stranicy iz istorii Arcakha i armjano-albanskikh otnoshjenij, red. A. Akopjan i K. Asatrjan, Jerevan, izdat’el’stvo «Gitutjun», 175 s.

Ahrweiler H. 1975, L'idéologie politique de l'Empire byzantin, Paris, Presses universitaires de France, 149 p.

Bosworth C. E., Savory R. M., “AMĪR-AL-OMARĀʾ,” Encyclopædia Iranica, (էլ․-տարբերակ) [http://www.iranicaonline.org/articles/amir-al-omara]

Dowsett C. 1971, A Twelfth-century Armenian Inscription at Edessa, in Iran and Islam, ed. C. E. Bosworth, Edinbourgh, Edinbourgh University Press, p. 197-227:

Gautier P․ 1964, Jean V l'Oxite, patriarche d'Antioche. Notice biographique, “Revue des études byzantines », pp. 128-157.

Gregorius Theologus 1857, De Pauperum Amore, «Patrologia Graeca », t. 35, pp. 858-910.

Mutafian C. 2012, L'Arménie du Levant (XIe-XIVe siècle), Paris, Les belles lettres, 1152 p.

Rüdt-Collenberg W. H. 1963, The Rupenides, Hethumides and Lusignans, Paris, 89 p.

Socrates Scholasticus 1864, Historia Ecclesiastica, «Patrologia Graeca », t. 67, pp. 30-842.

Sutherland J N. 1975, The Mission to Constantinople in 968 and Liudprand of Cremona, “Traditio”, 31, pp. 55-81.

Zagklas N․ 2019, “How Many Verses Shall I Write and Say?”: Poetry in the Komnenian Period (1081–1204), A Companion to Byzantine Poetry, ed. W.Hörandner, A. Rhoby, N. Zagklas, Leiden/Boston, “Brill”, pp. 237-263.

Published

2023-12-30