Մի դրվագ Կիլիկիայի հայկական թագավորության և եկեղեցու հարաբերությունների պատմությունից (1198-1219 թվականներ)
DOI:
https://doi.org/10.46991/hc.2023.20․2․031Keywords:
Կիլիկիա, քաղաքական, Հռոմ, պապական աթոռ, իշխանություն, թագավոր, եպիսկոպոս, հայոց եկեղեցի, պետություն, դավանաբանություն, կրոն, հռչակումAbstract
Հոդվածը սկզբում ներկայացվում է միջազգային այն բարենպաստ իրավիճակը, որ ստեղծվել էր Կիլիկիայի հայկական թագավորության համար 12-րդ դարի 90-ական թվականներին: Ներկայացրել ենք նշյալ ժամանակաշրջանի Կիլիկյան Հայաստանի պատմության ամենակարևոր խնդիրներից մեկին՝ հայկական թագավորության միջազգային ճանաչման գործընթացի մանրամասները: Հատուկ ուշադրության է հատկացված Հռոմի պապական աթոռի և Հռոմեական Սրբազան կայսրության հետ հարաբերություններին և նրանց դերակատարմանը Լևոն Մեծագործի թագադրման գործին: Հետազոտությունը իրականացրել ենք միջնադարյան պատմիչների տեղեկությունների և ժամանակակից գիտական գրականության մեջ առկա տեսակետների հիմման վրա: Վեր ենք հանել Հռոմի պապական աթոռի և Բյուզանդական կայսրության կողմից դավանաբանական պարտադրանքի քաղաքականության մանրամասները, ինչպես նաև Կիլիկիայի հայոց պետության և Հռոմկլայի կաթողիկոսարանի որդեգրած քաղաքականությունը: Ցույց ենք տվել նաև, թե ինչպիսի ծանր պայքար են մղել Կիկիկիայի հայոց պետության ներկայացուցիչները և հոգևորականությունը վերը նշյալ հարցում, ինչպես նաև փոխզիջումային տարբերակները: Հոդվածի վերջում էլ քննել ենք հայոց արքա՝ Լևոն Մեծագործի թագադրման խնդիրը և ցույց ենք տվել, որ Կիլիկիայի հայոց աքրա Լևոն Մեծագործը նախ թագադրվել է Հռոմի պապի ներկայացուցիչ՝ Մայնցի արքեպիսկոպոս Կոնրադ Վիտելսբախի, ապա նաև Ամենայն հայոց կաթողիկոս Գրիգոր Ապիրատի կողմից:
References
Alishan, Ghevond (1885). Sisouan, Homography of Armenian Cilica and Levon the Great (in Armenian). Venice, St. Lazarus.
Boase, T. S. R. (1978). The Cilician Kingdom of Armenia. Scottish Academic Press, London.
Brocarduc, (1906). Directorium ad Passagium Faciendum. Recueil des Historiens des Croisades, doc. Arme’niens, t. II, Paris.
Cahen, C. (1840). La Syrie du Nord a` I`epoque des Croisades et la principaute franque d` Antiock, Paris, Available at https://books.openedition.org/ifpo/6189
Chronoliques d' Amadi et de strambaldi, (1891). Paris, Imprimerie nationale.
Colophon of Armenian Manuscripts of 12th century (1988). (in Armenian). Yerevan, AAS Publishers.
Der-Nersisian, Sirarpi (1969). The Kingdom of Cilician Armenia. In Kenneth M. Setton, A
History of the Crusades, Madison-Milwaukee-London, 1966, pp. 630-659.
de Tyr, Guillaume (1859). L’Estoire de Eracles empereur et la conquest de la terre d’Outremer, Recueil des historiens des Croisades, Hostoriens cccidentaux. Paris, Imprimerie imperial.
Chronique D’Ernoul et de Bernard Le Tre’sorier (1871). Paris, Vve de J. Renouard.
Grousset, R. (1949). L’ Empire du Levant, Histoire De la Question D` Orient. Paris.
Halfter, P. (1996). Das Papstum und die Armenier im fruhen und hohen Mittelalter։ Von den ersten kontakten biz zur fixierung der kirchenunionim. Jaher 1198, Wien.
Halfter, Peter (2009). L’E՛glise arme’nienne entre la papaute’ et les Byzantins aux XII et XIII sie՝cles. In L’E’glise arme’nienne entre Grecs et latins, Fin XIe - milieu XVe siècle, Paris, Geuthner, pp.63-78.
Ibn Al-Athir (1981). Complete History (in Armenian). Foreign Sources about Armenia and Armenians, vol. 1, Yerevan, Academy of Sciences of Arm. SSR Press.
Gandzaketsi, Kirakos (1961). Armenian History (in Armenian) ed. by Melik-Ohanjanyan A., Yerevan.
Langlois, Victor (1863). Le tre’sor des chartes d’ Armen’ie. Venise, Typographie de Saint- Lazare.
Levon I (2019). Ein armenischer Konig im staufischen Outremer. Halle (Zalle).
Asori, Michael (1870). Armenian Chronology (in Armenian), Jerusalem.
Chevalier, Marie-Anna (2007). Sur L’Histoire Des Relations De E` Armenie Cilicienne avec les orders Religieux-Militaires (in Armenian). Editions De L’ Universite, D` Etat D` Erevan, Erevan, YSU Press.
Mikayelyan, Grigor (2007). History of the Armenian State of Cilicia. (in Armenian). Yerevan, YSU Press.
Moeller, Stefan (2019). The Armenian King Levon I, Ein armenischer Konig im staufischen Outremer. Halle/Saale, Kulturstiftung Sachsen-Anhalt.
Morgan, J. (1919). Histoire du people Armen’nien. Paris. Berger-Levrault librarires- Editeurs.
Mutafian, Claude (2001). Cilicia at the Crossroads of Empires (in Armenian). Yerevan, Nairi Publishers.
Mutafian, Claude (2002a). La diplomatic arme’nienne au Levant a` Iepoque des croisades XII-XVI sie`cle. Paris, Paris 1.
Mutafian, Claude (2002b). Reserches sur I` Armen’nie cilicienne. Paris, Pais 1.
Ormanyan, Maghakia (2001). National History, (in Armenian) Vol. I, Echmiadzin.
Runciman, Steven (2005). A history of the Crusades (in Armenian). In L. Ter-Petrosyan, The Crusadors and Armenians, vol. 1, Yerevan, Print Info.
Rudt-Collenberg, W. H. (1963). The Rupenides, Hethumides and Lusignans, The Structure of the Armeno-Cilician dynasties, Paris, Klincksieck, First edition.
Samvel Anetsi et al (2014). From Adam to 1776 (in Armenian) with the support of K. Matevosyan. Yerevan, Nairi Publishers.
Smbat Sparapet, (1956). Yearbook (in Armenian). Venice. St Lazaro.
Short Chronologies of the XIII-XVIII centuries (1956). Vol․ II, Yerevan, NAS RA.
Syuremyan, Artavazd (1945). The Armenian-Latin relations in the light of Greek-Latin relations (in Armenian). Echmiadzin Journal , N 1-2, pp. 16-23.
Ter-Petrosyan Levon (2005). Crusaders and Armenians, Vol. I, The Empire of Levante (in Armenian). Yerevan, Print Info.
Ter-Petrosyan Levon (2007). Crusaders and Armenians (in Armenian) vol. II, Yerevan, Print Info.
Rabouni, Vahram (1856). The History of the Rubenids (in Armenian). Paris, Shahnazariants Publishers.
Areveltsi, Vardan (1862). Historical Compilation (in Armenian). Venice, St Lazarus.
Downloads
Published
Issue
Section
License
Copyright (c) 2023 Nelli Zhamkochyan
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial-ShareAlike 4.0 International License.
