«Խճանկար» մեթոդի կիրառության առանձնահատկությունները

Abstract

Մեր ուսումնասիրության նպատակն է հստակորեն սահմանել «Խճանկար» մեթոդը, կանոնները, իրականացման փուլերն ու կիրառման առանձ­նա­հատ­կությունները հայոց լեզվի բուհական դասընթացում: Ուսումնասիրության  խնդիրն է բացահայտել «Խճանկարի» սկզբունքների էությունը, նշված մեթոդով իրա­կանացվող աշխատանքի առավելություն­ները, սահմանա­փակումները, մեթոդների կիրառման ժամանակ դրսևորվող մանկավար­ժական խնդիրներն ու դրանց լուծման ուղիները:

Թեմայի շրջանակում առաջադրված խնդրի համապարփակ ուսումնասի­րու­թյան ընթացքում կիրառվել են գիտական ընդհանուր՝ տրամաբանական, ինչպես նաև  մասնավոր կամ հատուկ՝ վերլուծության, համեմատության մեթոդներ:

Համագործակցային ուսուցման սկզբունքները՝ փոխազդեցությունն ու փոխուսուցումը, սովորողների ակտիվությունը, համագործակցությունը, ինքնարտահայտման խրա­խու­սումն ու հետադարձ կապը, պայմաններ են ստեղծում սովորողների ակտի­վության, մոտիվացիայի, ինքնարտահայտման, փոխազդեցության ու համագոր­ծակցության համար: «Խճանկարի» տարբեր փուլերում՝ նյութի ուսումնասիրության և տեղեկատվության հավաքում, աշխատանք փորձագիտական ու ուսումնական խմբերում, ավարտական աշխատանք ու ամփոփում, սովորողների համար պայմաններ են ստեղծվում  համագործակցության, մտքերի, գաղափարների խրա­խու­սման ու փոխանակման՝ նպատակաուղղվելով ոչ միայն ուսումնական որևէ խնդրի լուծմանը, այլև միջանձնային, սեփական տեսակետն ազատորեն արտահայտելու հմտությունների, իր ու դասընկերոջ աշխատանքը գնահատելու, սովորածը արժևորելու կարողությունների զարգացմանը: Փորձագիտական ու ուսումնական խմբերում սովորողներն աշխատում են միմյանց հետ՝ արտահայ­տե­լով կարծիքներ, փոխանակելով գաղափարներ, որոնք բնորոշվում են ոչ թե մրցակցային, այլ համագործակցային փոխազդեցությամբ: Փորձագիտական խմբի յուրա­քանչ­յուր անդամ իրագործում է իր ուսումնական նպատակներն ու խնդիրները մյուսների աջակցությամբ՝ միևնույն ժամանակ օգնելով նրանց իրագործել իրենց նպատակներն ու խնդիրները: Այս դեպքում համագործակցությունը չի սահմանա­փակվում միայն քննարկումներով, վերլուծություններով և կազմակերպվում է փոխու­սուց­ման սկզբունքներով, որոնք էլ հիմք են դառնում մյուս սկզբունքների՝ ինքնար­տա­հայտման ու հետադարձ կապի ձևավորման ու կիրառման համար:

Իրականացնելով ուսումնասիրությունը՝ հանգել ենք այն եզրակացության, որ «Խճանկար» մեթոդի հնարավորությունները նպաստում են առաջադրված նյութը տարբեր կողմերից ուսումնասիրելուն, լսարանում փոխգործունության, համագործակցության ձևավորմանը, փորձագիտական կարողությունների մշակմանն ու զարգացմանը, միաժամանակ սովորող ու սովորեցնող դառնալուն: Մեթոդի առաջ բերած սահմանափակումները՝ անհրաժեշտ ռեսուրսների ոչ բավարար քանակ, հետաքրքրությունների, աշխատանքի ծավալի ու ժամանակի անհամապատասխանությունը, հնարավոր է հաղթահարել՝ կիրառելով նաև ուսուցման այլ հնարներ: