ARMENIAN HISTORIC-ARTISTIC REACTIONS TO NIZAMI GANJAVI'S ROMANCE NOVELS

Authors

  • Astghik Geghamyan Yerevan State University

DOI:

https://doi.org/10.46991/jos.2023.23.1.031

Keywords:

Nizami Ganjavi, Khamse, Literary Relations, Love Novel, “Khosrow and Shirin”, “Leyli and Majnun”, Rhymed Prose, Ashugh Poetry, Motive, Mention

Abstract

It is not a secret that Armenian-Iranian literary relations have a history for long ages. In the Armenian epic folklore, the relations are expressed with the artistic representations of public figures who had a significant role in the political and historical life of Iran. In the Armenian literature with the mentions of Iranian legends and epic talks, as well in medieval Armenian poetry with the application of separate forms, figures and expressions which are peculiar to Persian poetry.

The latter statements are love legends by Nizami Ganjavi ‟Khosrow and Shirin”, “Leyli and Majnun” the feedback in Armenian literature. Although the romance novels of the Persian poet were not translated into Armenian in the Middle Ages, but in the literature of the new period they found a place in the form of translations and different artistic works (legend, poem, prose poem, ballad, poetry). It should be noted that the testimonies found in the bibliography have a significance of provenance.

In Armenian literature, references and literary elaborations on the motifs and heroes of Nizami's romances speak of the close contacts, cultural and worldview commonalities of the two peoples. The aim of this article is the revealing of the genre peculiarities, their forms of displaying in Nizami’s love legends which have been reflected in Armenian culture.  The problem is to present it with the whole possible, complete tend and we have observed it with big time inclusion. However, each phase could be separate observing material.

References

Աղաև Ա․, «Նիզամին, Գյոթեն և Շիլ¬լերը», Սովետական գրող, №1, Բաքու, 1941, 68-75։

Ավետիս Շահսուվարյան, «Շահնամեն և հայկական աղբյուրները (հայ և իրանական էպոսների ուսումնասիրություն)»,Երևան, 1967։

Ավետիք Իսահակյան, Ընտիր յերկեր, Յերկրորդ հատոր, Երևան, 1940։

Արամ Ղանալանյան, Հայ գրականությունը և բանահյուսությունը, Երևան, 1986։

Բաբկեն Չուգասզյան, Հայ-իրանական գրական առնչություններ (V-XVIII դդ․), Երևան, 1963

Գարեգին Լևոնյան, Հայ աշուղներ, Ալեքսանդրապոլ, 1892։

Գեղամ Թարվերդյան, Հայ աշուղներ, Երևան, 1937։

Գեղամ Թարվերդյան, Հայ գուսաններ, Երևան, 1957։

Գեղամ Սարյան, Երկերի ժողովածու, հատոր երկրորդ, Երևան, 1969։

Գևորգ Ախվերդյան, Հայ աշուղներ, Թիֆլիս, 1903։

Լիլիթ Երնջակյան, Հայ-իրանական երաժշտական կապերի պատմությունից, Երևան, 1991։

Հասմիկ Կիրակոսյան, Գառնիկ Գևորգյան, Ալեքսանդր Մեծի կերպարի վերափոխումները հայ և պարսից գրական ավանդույթներում, Ակադեմիկոս Սեն Արևշատյանի իննսունամյակին նվիրված հայագիտական մի¬ջազ¬¬¬գա¬յին գիտաժողովի նյութեր (22-23 մայիս, 2019թ.), Երևան, Մատենադարան, 2020, էջ 138-148։

Հասմիկ Սահակյան, Հայ աշուղներ, (XVII-XVIII դդ), Երևան, 1961։

Հովհաննես Շիրազ, Երկեր, Երևան, 1984։

Ղևոնդ Ալիշան, Շնորհալի և պարագայ իւր, Վենետիկ, 1873:

Մխիթար Անեցի, Մատեան աշխարհավէպ հանդիսարանաց, Երևան, 1983:

Մկրտիչ Խերանյան, Ֆարհադ, ավանդավեպ (ըստ Րաֆֆու), Երևան, 1941։

Մովսես Խորենացի, Հայոց պատմություն (թարգմանությունը, ներածությունը և ծանոթագրություն¬ները՝ Ստեփան Մալխասյանցի), Երևան, 1990։

Մովսես Կաղանկատվացի, Հովհան Մամիկոնյան, Տարոնի պատմություն (աշխատասիրությամբ՝ Վ. Վարդանյանի, խմբ. Ա. Սահակյանի), Երևան, 1989։

Նաղաշ Հովնաթան, Տաղեր, Երևան, 1983:

Նիզամի Գանջավի, Լեյլի և Մեջնուն, թարգմ․ Մ․ Խերանյան, Ս․ Տարոնցի, Երևան, 1974։

Նիզամի Գյանջևի, Խոսրով և Շիրին, արձակ փոխադր․՝ Գ․ Սևունց, Բաքու, 1941։

Նիզամի Գյանջևի, Յոթ գեղեցկուհի, Սովետական գրող, № 1, 2, 3, 1941, Բաքու։

Շավիղ Գրիգորյան, Հայ աշուղական գրականության պատմություն/դրվագներ, Երևան, 2003։

Սայաթ-Նովա, Տաղեր https://digilib.aua.am/book/320/325/6631/%D5%8F%D5%A1%D5%B2%D5%A5%D6

Սարգիս Հարությունյան, Իրանական հոգևոր մշակույթի արտացոլումները հայ գրականության մեջ, հոդվածաշար, հ․1-7, Իրան-նամէ, Երևան, 1993։

Սեբէոս, Պատմութիւն Սեբէոսի եպիսկոպոսի ի Հերակլն, Թիֆլիս, 1913։

Վահան Տերյան, Բանաստեղծություններ, անտիպ էջերից, Երևան, 1940։

Վրթանես Փափազյան, Ընտիր երկեր, Երևան, 1951։

Տրդատ Պալյան, Հայ աշուղներ, ժողովրդական հայ երգիչներ, տաղասացք, Ա․ գիրք, Զմյուռնիա, 1911, Բ․գիրք, Իզմիր, 1914։

Փավստոս Բուզանդ, Պատմություն հայոց (թարգմանությունը, ներածությունը և ծանոթագրություն¬ները՝ Ստ. Մալխասյանցի), Երևան, 1986։

Газанфар Юсиф-оглы Алиев, Темы и сюжеты Низами в литературах народов Востока, Москва, 1985.

Газанфар Юсиф-оглы Алиев, Ранние христианские источники легенды о Хосрове и Ширин, «Советское востоковедение», № 6, 1957.

Газанфар Юсиф-оглы Алиев, Легенда о Хосрове и Ширин в литературе народов Востока, Москва, 1960.

Евгений Бертельс, Избранные труды, Низами и Физули, Москва, 1962.

Евгений Бертельс, Роман об Александре и его главные версии на Востоке, Москва, 1948.

Евгений Бертельс, Избранные труды, История персидско-таджикской литературы, Москва, 1960.

Сусан Заргамали, “Литературно-исторические предпосылки создания "хамсы" ("пятерицы") Амира Хосрава Дихлави”, Автореферат канд. дисс., Душанбе, 2013.

Игнатий Крачковский, Ранная история повести о Меджнуне и Лейли в арабской литературе, Избранные сочинение, т.2, Москва, 1956.

Евгений Костюхин., Александр Македонский в литературной и фольклорной традиции, М․, 1972.

Ṭabari, Abu Jaʿfar Mohammad B. Jarir, https://www.iranicaonline.org/articles/tabari-abu-jafar (17.08.2022).

Bala’mi, Tārixnāme-ye Tabari, jeld-e II, Tehrān, 1374/1996.

Seyyed Mohsen Hoseyni, Moγaddamei bar pišine-ye adab fārsi dar Gorjestān, tārix-e adabiyāt, šomāre-ye 78, 1395/2017.

Ferdowsi,Šāhnāme,(https://ganjoor.net/ferdousi/shahname/parviz/sh65/) (16.08.2020).

Published

2023-10-09

How to Cite

Geghamyan, A. (2023). ARMENIAN HISTORIC-ARTISTIC REACTIONS TO NIZAMI GANJAVI’S ROMANCE NOVELS. Journal of Oriental Studies, 23(1), 31–50. https://doi.org/10.46991/jos.2023.23.1.031