ԱԼ-ՇԱՖԻԻՆ՝ ՄՈՒՍՈՒԼՄԱՆԱԿԱՆ ԻՐԱՎԱԿԱՆ ՈՒՍՄՈՒՆՔԻ ՀԻՄՆԱԴԻՐ. ՈՒՍՈՒԼ ԱԼ-ՖԻԿՀԻ (UṢŪL AL-FIQH) ՁԵՎԱՎՈՐՈՒՄԸ
DOI:
https://doi.org/10.46991/jos.2023.24.2.104Keywords:
ֆիկհ, Ղուրան, Սուննա, Ահլ ալ-ռայ, Ահլ ալ-հադիս, իջմա, կիյասAbstract
Մուսուլմանական իրավունքը՝ ֆիկհը, իսլամի կրոնաիրավական ոլորտն է, որը սահմանում է մուսուլմանների օրինական վարքի կանոնները, թույլատրում կամ արգելում է նրանց այս կամ այն արարքը: Ֆիկհը թարգմանաբար նշանակում է «խորը ըմբռնում», իսկ «ֆիկհ» եզրույթը հայերեն կարելի է մեկնաբանել որպես իսլամական օրենքը մեկնաբանող ու բացատրող նորմերի ժողովածու, «իսլամական իրավունք»[1] կամ մուսուլմանական ուսմունք վարքագծի կանոնների վերաբերյալ, այսինքն առավել լայն իմաստով՝ մուսուլմանական իրավունք[2]: Ֆիկհն իսլամի իրավական ոլորտն է՝ մտադրությունների էությունը ճիշտ ընկալելու մասին: Այս առումով ֆիկհ բառի օգտագործման հաստատումը կարելի է գտնել Մուհամմադ մարգարեի հետևյալ խոսքերում. «Նրան, ում Ալլահը բարին է կամենում, շնորհում է նաև կրոնի ճշմարիտ ընկալման կարողություն»[3]։ Ալ-Շաֆիին զգալի ավանդ է ունեցել իսլամական իրավունքի զարգացման վրա։ “Uṣūl al-fiqh”-ի տեսությունն առանց սկզբունքային փոփոխությունների ընդունվում է նաև ժամանակակից մուսուլմանական իրավագիտության կողմից և դիտվում է որպես ֆիկհի տեսական հիմք:
[1] Кирабаев Н. С., Политическая мысль мусульманского средневековья, М., 2005, стр. 61-62.
[2] Ислам энциклопедический словарь, М., "Наука", Главная редакция восточной литературы, 1991, стр. 254-259.
[3] Аль-Бухари, "Сахих Аль-Бухари", т. 4, стр. 223-224; Муслим "Сахих Муслим" (Бейрут: Дар Аль Арабийя, без даты), т. 3, стр. 1061.
References
Аль-Бухари, "Сахих Аль-Бухари", т. 4; Муслим, "Сахих Муслим" (Бейрут: Дар Аль Арабийя, без даты), т. 3.
Ислам энциклопедический словарь, М., "Наука", Главная редакция восточной литературы, 1991.
Кирабаев Н., Политическая мысль мусульманского средневековья, М., 2005.
Сюкияйнен Л., Мусульманское право. вопросы теории и практики, Москва, 1986.
Ahmed Sh., The development of Islamic Jurisprudence and Reasons for Juristic Disagreements among Schools of Law, University of South Africa, 2005.
Al-Alwani T. J., Source Methodology in islamic jurisprudence, 1990.
As-Sayiss M.A., History of Islamic Jurisprudence, Dar Al-Kutub Al-ilmiyah, 1971․
Goldziher I., Introduction to Islamic Theology, Princeton University Press, New Jersey, 1981.
Hilal A. T., Al-Beirawi A. I., Understanding Usul Al-Fiqh, New Delhi, 2007.
Makdisi G., The Juridical Theology of Šāfiʿī, Origins and Significance of Uṣūl al-fiqh, Studia Islamica, No. 59, Maisonneuve & Larose, 1984․
Masri A. M., The Classical Conceptions of Treaty, Alliance and Neutrality in Sunni Islam, New Castle University Library, 1998․
Schacht J., The origins of Muhammadan jurisprudence, Oxford university press, 1979․
Weiss B., Interpretation in Islamic Law: The Theory of Ijtihād”, The American Journal of Comparative Law, Vol. 26, No. 2, [Proceedings of an International Conference on Comparative Law, Salt Lake City, Utah. February 24-25, 1977] (Spring, 1978).
معجم المصطلحات الإسلامية، بشّار بكّور، مجمع الفتح الإسلامي، دمشق - سورية، 2012م.
معجم لسان العرب لابن المنظور.
Downloads
Published
How to Cite
Issue
Section
License
Copyright (c) 2024 Vahe Hakobyan
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License.
Հոդվածների նկատմամբ հեղինակների հեղինակային իրավունքը պահպանվում է:
Երրորդ կողմի թույլատրված կրկնակի օգտագործումը սահմանվում է հետևյալ օգտագործման լիցենզիայով.
Creative Commons վերագրում-ոչ առևտրային (CC BY-NC): CC BY-NC օգտագործողներին թույլ է տալիս պատճենել և տարածեք հոդվածլ ոչ կոմերցիոն նպատակներով: Օգտագործողները կարող են վերաձևակերպել, փոփոխել նյութը, հարմարեցնել այն տեքստին՝ հղում անելով
լիցենզիային։ Լիցենզիայի մանրամասները հասանելի են
https://creativecommons.org/licenses/by-nc/4.0/ հասցեով:
Այս լիցենզիայի համաձայն հոդվածների նկատմամբ հեղինակների հեղինակային իրավունքը պահպանվում է, սակայն
«Արևելագիտության հարցեր» ամսագիրը և Երևանի պետական համալսարանի հրատարակչությունը ստանում են հոդվածը թղթային և էլեկտրոնային տարբերակով հրատարակելու և երրորդ անձնանց՝ բնօրինակին պատշաճ կերպով հղում անելու պայմանով այն օգտագործելու, տարածելու և վերարտադրելու իրավունք տալուլ ոչ բացառիկ լիցենզիա: Համապատասխան մեջբերումը բնօրինակին սովորական հղումն է: Հեղինակների կամ հրատարակիչների թույլտվություն չի պահանջվում:
