ԼԵՌՆԱՅԻՆ ՂԱՐԱԲԱՂԻՑ ՀԱՅԵՐԻ ԲՌՆԻ ՏԵՂԱՀԱՆՄԱՆ ՇՈՒՐՋ ԱՐՁԱԳԱՆՔՆԵՐՆ ԱՐԱԲԱԼԵԶՈՒ ՄԵԴԻԱ ՏԻՐՈՒՅԹՈՒՄ

Authors

  • Տաթևիկ Մկրտչյան Lecturer, Researcher

DOI:

https://doi.org/10.46991/jos.2023.24.2.171

Keywords:

Լեռնային Ղարաբաղ, բռնի տեղահանում, արաբալեզու մեդիա, Ադրբեջան, Հայաստան, Իսլամական համագործակցություն կազմակերպություն

Abstract

Ինչպես ամբողջ աշխարհում այնպես էլ արաբական երկրների հիմնական մեդիա հարթակները չէին կարող անմասն մնալ 2023թ. սեպտեմբերի 19-ին Ադրբեջանի կողմից այսպես կոչված «հակաահաբեկչական ռազմական գործողություններից» հետո Լեռնային Ղարաբաղից գրեթե ողջ բնակչության բռնի տեղահանման իրողությունը լուսաբանելուց և որոշակի դիրքորոշումների հանրայնացումից: Հոդվածի հիմնական նպատակն է վերհանել արաբական տարբեր երկրների մեդիա հարթակներում այս գործընթացների շուրջ առկա արաբալեզու արձագանքները, որոնց վերլուծության համատեքստում նաև հնարավոր է հասկանալ, թե ընդհանրապես ինչպիսին է նրանց վերաբերմունքն այս երկարատև կոնֆլիկտին, դրա պատճառներին։ Կարևոր է նաև հասկանալ, թե ի վերջո նման ռազմական ճանապարհով հարցի լուծման համատեքստում ինչպիսին է և ինչ առանձնահատկություններ ունի արաբական երկրների առնվազն մեդիա տիրույթում առկա արձագանքը: Հոդվածում առանձին կերպով կանդրադառնանք նաև արաբալեզու երկրների և մասնավորապես Արաբական երկրների լիգայի և մասնավորապես Իսլամական համագործակցության կազմակերպության կողմից վերջին իրադարձությունների համատեքստում համընդհանուր մոտեցումներին  և դիրքորոշումներին, որ այս կազմակերպություններն ունեցել են Արցախի հակամարտության համատեքստում, որը թերևս կարող է հստակ ցույց տալ այս դիրքորոշումների և արաբական մամուլում տեղ գտած դիրքորոշումների համանմանությունն ու միմյանց փոխլրացումները:

References

• Addresses by the Minister of Foreign Affairs of the Republic of Azerbaijan Elmar Mammadyarov, Journal of the Ministry of Foreign Affairs of the Republic of Azerbaijan, No. 15, 2006.

• OIC General Secretariat urges the international community not to recognize the so-called elections held in the territories of Karabakh Region of Azerbaijan, 09/09/2023, https://www.oic-oci.org/topic/?t_id=39493&t_ref=26609&lan=en․

• OIC Rejects the Holding of Electionsin the Occupied Nagorno-Karabakh, 31.03.2020, Available at: https://www.oic-oci.org/topic/?t_id=23303&t_ref=13971&lan=en․

• Ադրբեջանը Հայաստանի սահմանին ձերբակալել է ղարաբաղյան ուժերի նախկին հրամանատարին, 85 հազար մարդ փախել է, 29․09․2023, أذربيجان تعتقل القائد السابق لقوات قرة باغ على حدود أرمينيا.. وفرار 85 ألف شخص (alquds.co.uk)։

• Ադրբեջանի վերահսկողությունից հետո... հայերի շարունակական արտագաղթը Լեռնային Ղարաբաղի տարածաշրջանից, 03.10.2023, بعد سيطرة أذربيجان.. هجرة متواصلة للأرمن من إقليم ناغورنو كاراباخ بعد سيطرة أذربيجان.. هجرة متواصلة للأرمن من إقليم ناغورنو كاراباخ (ultrasawt.com)։

• Ավելի քան 100 հազար մարդ լքել է Ղարաբաղի շրջանը...զանգվածային արտագաղթ դեպի Հայաստան (Կատար), 30․09․2023, أكثر من 100 ألف شخص غادروا إقليم كاراباخ.. نزوح جماعي باتجاه أرمينيا | التلفزيون العربي (alaraby.com)։

• Եվրամիություն. Ադրբեջանը պատասխանատվություն է կրում Ղարաբաղից հայերի զանգվածային արտագաղթի համար (Սաուդյան Արաբիա), 29․09․2023, الاتحاد الأوروبي: أذربيجان تتحمل مسؤولية النزوح الجماعي للأرمن من كاراباخ - صحيفة الوئام الالكترونية (alweeam.com.sa)։

• Էթնիկ զտումների վախի պատճառով հայերը լքում են Լեռնային Ղարաբաղը, 24․09․2023, ناغورنو كاراباخ: الأرمن يغادرون البلاد وسط مخاوف من التطهير العرقي - BBC News عربي։

• Ինչպե՞ս կարող է Թուրքիան խաղաղություն հաստատել Հարավային Կովկասում (Օման), 14.10.2023, كيف يمكن لتركيا أن تتوسط في السلام بجنوب القوقاز؟ - الموقع الرسمي لجريدة عمان (omandaily.om)։

• Լեռնային Ղարաբաղի պատերազմը... ոսկու, նավթի եւ առևտրի ճակատներում (Սաուդյան Արաբիա), 21.09.2023, حرب ناغورنو كاراباخ... على جبهات الذهب والنفط والتجارة (aawsat.com)։

• Լեռնային Ղարաբաղում ՄԱԿ-ի թիմը հիվանդանոցներին և դպրոցներին վնաս հասցնելու դեպքեր չի հայտնաբերել (Եգիպտոս), 03․10․2023, فريق الأمم المتحدة في ناغورنو كاراباخ لم يرصد أي أضرار في المستشفيات والمدارس (elbalad.news)

• Հազարավոր մարդիկ արաբաղից տեղահանվել են Հյաաստան. 200 մարդ զոհվել է պահեստի պայթյունից (Դուբայ), 26․09․2023, نزوح الآلاف من كاراباخ إلى أرمينيا.. و200 قتيل بانفجار مستودع (alarabiya.net)։

• Հայաստան և Ադրբեջան... Ղարաբաղի շուրջ պատերազմների և հակամարտությունների երկար պատմություն, 22․09․2023, أرمينيا وأذربيجان.. تاريخ طويل من الحروب والصراعات حول قره باغ | الموسوعة | الجزيرة نت (aljazeera.net)։

• Հայաստանի կառավարություն. ավելի քան 65 հազար քաղաքացիների արտագաղթում Լեռնային Ղարաբաղից Երևան (Եգիպտոս), 28․09․2023, حكومة أرمينيا: نزوح أكثر من 65 ألف مواطن من ناجورنو كاراباخ إلى يريفان - أخبار العالم - الوطن (elwatannews.com)

• Հայերը սկսում են Ղարաբաղից գաղթել Հայաստան (Աբու Դաբի), 25․09․2023, الأرمن يبدأون النزوح الجماعي من كاراباخ إلى أرمينيا | سكاي نيوز عربية (skynewsarabia.com)։

• Հայերը սկսում են Ղարաբաղից գաղթել Հայաստան (Քուվեյթ), 25.09.2023, الأرمن يبدأون النزوح الجماعي من كاراباخ إلى أرمينيا - الراي (alraimedia.com)։

• Ղարաբաղից հայերի արտագաղթը նվազում է, քանի որ Ադրբեջանը փորձում է վերականգնել վերահսկողությունը (Եմեն), 02․10․2023, انحسار نزوح الأرمن من كاراباخ مع تحرك أذربيجان لإعادة السيطرة | قناة اليمن اليوم (yementdy.tv)։

• Ղարաբաղյան պատերազմի և Հայաստանի նոր տարբերակների մասին (Սիրիա), 19․09․2023, حول الحرب في كاراباخ وخيارات أرمينيا الجديدة - مركز الحوار السوري (sydialogue.org)։

• Ղարաբաղում հումանիտար ճգնաժամը շարունակվում է Ադրբեջանը փախստականների մեջ փնտրում է հետախուզվողների, (Քուվեյթ), 26․09․2023, أزمة إنسانية في كاراباخ مع استمرار نزوح الأرمن - جريدة الجريدة الكويتية (aljarida.com)։

• ՄԱԿ-ի առաքելությունը ժամանում է Ղարաբաղ՝ հայերի զանգվածային արտագաղթի ֆոնին (Եգիպտոս), 01.10.2023, بعثة من الأمم المتحدة تصل كاراباخ وسط نزوح جماعي للأرمن | القاهرة الاخبارية (alqaheranews.net)։

• Միավորված ազգերի կազմակերպությունը առաքելություն է ուղարկում Լեռնային Ղարաբաղ՝ դեպի Հայաստան զանգվածային գաղթից հետո (Թունիս), 01․10․2023, جريدة المغرب | الأمم المتحدة ترسل بعثة إلى ناغورنو كاراباخ بعد النزوح الجماعي إلى أرمينيا (lemaghreb.tn)։

• «Շատերը սոված են և հոգնած»: Ղարաբաղի ողջ հայ բնակչությունը հեռացել է (Սաուդյան Արաբիա), 30.09.2023, "الكثير جياع ومتعبون".. جميع سكان كاراباخ الأرمن غادروا (alhadath.net)։

• Տասնյակ հազարավոր հայեր շարունակում են գաղթել Լեռնային Ղարաբաղից, (Գերմանիա), 27․09․2023, عشرات الآلاف من الأرمن يواصلون النزوح من ناغورني كاراباخ | أخبار DW عربية | أخبار عاجلة ووجهات نظر من جميع أنحاء العالم | DW | 27.09.2023։

• Փաշայան Արաքս, Իսլամական գործոնը արցախյան 2020 թ․ պատերազմի համատեքստում․ հայկական աշխարհի դեմ Ադրբեջանի քարոզչության գործիքակազմը, Գիտական Արցախ, № 4(11), 2021, էջ․ 250-259։

• Փաշայան, Արաքս և Նավասարդյան, Նազելի․Իսլամական աշխարհի աջակցությունը Ադրբեջանին 2020 թ․ արցախյան պատերազմի համատեքստում․ «Գիտական Արցախ» 1(8), Երևան, 2021, էջ 106-119։

Downloads

Published

2024-06-03

How to Cite

Մկրտչյան Տ. (2024). ԼԵՌՆԱՅԻՆ ՂԱՐԱԲԱՂԻՑ ՀԱՅԵՐԻ ԲՌՆԻ ՏԵՂԱՀԱՆՄԱՆ ՇՈՒՐՋ ԱՐՁԱԳԱՆՔՆԵՐՆ ԱՐԱԲԱԼԵԶՈՒ ՄԵԴԻԱ ՏԻՐՈՒՅԹՈՒՄ. Արևելագիտության հարցեր, 24(2), 171–201. https://doi.org/10.46991/jos.2023.24.2.171

Issue

Vol. 24 No. 2 (2023): Արևելագիտության հարցեր

Section

Articles

License

Copyright (c) 2024 Tatevik Mkrtchyan

Creative Commons License

This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License.

Հոդվածների նկատմամբ հեղինակների հեղինակային իրավունքը պահպանվում է:

Երրորդ կողմի թույլատրված կրկնակի օգտագործումը սահմանվում է հետևյալ օգտագործման լիցենզիայով.

Creative Commons վերագրում-ոչ առևտրային (CC BY-NC): CC BY-NC օգտագործողներին թույլ է տալիս պատճենել և տարածեք հոդվածլ ոչ կոմերցիոն նպատակներով: Օգտագործողները կարող են վերաձևակերպել, փոփոխել նյութը, հարմարեցնել այն տեքստին՝ հղում անելով

լիցենզիային։ Լիցենզիայի մանրամասները հասանելի են

https://creativecommons.org/licenses/by-nc/4.0/ հասցեով:

Այս լիցենզիայի համաձայն հոդվածների նկատմամբ հեղինակների հեղինակային իրավունքը պահպանվում է, սակայն

«Արևելագիտության հարցեր» ամսագիրը և Երևանի պետական ​​համալսարանի հրատարակչությունը ստանում են հոդվածը թղթային և էլեկտրոնային տարբերակով հրատարակելու և երրորդ անձնանց՝ բնօրինակին պատշաճ կերպով հղում անելու պայմանով այն օգտագործելու, տարածելու և վերարտադրելու իրավունք տալուլ  ոչ բացառիկ լիցենզիա:  Համապատասխան մեջբերումը բնօրինակին սովորական հղումն է: Հեղինակների կամ հրատարակիչների թույլտվություն չի պահանջվում: