ՎԱՆԱՁՈՐ ՔԱՂԱՔԻ ՀՈՂԵՐԻ ԲՆԱԿԱՆ ՌԱԴԻՈԱԿՏԻՎՈՒԹՅՈՒՆ։ ՌԱԴԻՈԷԿՈԼՈԳԻԱԿԱՆ ԵՎ ԵՐԿՐԱՔԻՄԻԱԿԱՆ ԳՆԱՀԱՏՈՒՄ

Abstract

Աշխատանքում ամփոփված են Հայաստանի խոշոր քաղաքներից մեկի՝ Վանաձորի հողերի ռադիոէկոլոգիական հետազոտությունների արդյունքները։ Գամմա սպեկտրաչափական և iMatic անգազ հաշվարկման համակարգերը (CANBERRA) կիրառվել են համապատասխանաբար բնական ռադիոնուկլիդների տեսակարար ակտիվության (⁴⁰K, ²²⁶Ra, ²³²Th) և գումարային α/β ակտիվության որոշման համար։ Ռադիոլոգիական ցուցանիշները և քաղցկեղածին ռիսկը հաշվարկվել են ՄԱԿ-ի ատոմային ճառագայթման ազդեցության գիտական կոմիտեի (UNSCEAR) մեթոդաբանության համաձայն։ Նշանակալի դրական կոռելյացիա է գրանցվել ²³²Th-ի և ⁴⁰K ռադիոնուկլիդների տեսակարար ակտիվությունների միջև։ Գումարային α/β ակտիվության համեմատաբար բարձր արժեքները գրանցվել են քաղաքի հյուսիսային և արևմտյան հատվածներում։ Բնական ռադիոնուկլիդներից ²²⁶Ra-ի դեպքում միջին (17,08 Բք/կգ) և ֆոնային (16,88 Բք/կգ) ակտիվությունները չեն գերազանցում ՀՀ հողերի համար UNSCEAR-ի կողմից գնահատված արժեքը (46 Բք/կգ)։ ²²⁶Ra-ը ֆոնային ակտիվությունը գերազանցում է հիմնականում քաղաքի հյուսիսային և կենտրոնական հատվածներում: ²³²Th-ի միջին ակտիվությունը (29,66 Բք/կգ մոտ է UNSCEAR-ի միջին արժեքին (30 Բք/կգ), իսկ ֆոնային ակտիվությունը (37,03 Բք/կգ) փոքր ինչ գերազանցում է նշված ցուցանիշը։ Քաղաքի մեծ մասում ²³²Th-ը ֆոնային ակտիվությունը չի գերազանցում։ ⁴⁰K-ի դեպքում ակտիվության միջին արժեքը (390,44 Բք/կգ) փոքր-ինչ բարձր է UNSCEAR-ի միջինից (360 Բք/կգ)։ Ֆոնային ակտիվությունը (469 Բք/կգ) նույնպես ավելի բարձր է սահմանված արժեքից, այդուհանդերձ բոլոր ռադիոնուկլիդների ակտիվությունները տատանման տիրույթի սահմաններում են։ ⁴⁰K-ը նույնպես քաղաքի մեծ մասում չի գերազանցում ֆոնային արժեքը։ Բնական ռադիոնուկլիդներով պայմանավորված ռադիոլոգիական վտանգի միջին ցուցանիշները, մասնավորապես, ռադիումի համարժեք ակտիվութւոնը, կլանված արտաքին գամմա ճառագայթման դոզայի հզորությունը, տարեկան արդյունարար դոզայի համարժեքը, և քաղցկեղածին ռիսկը միջին գլոբալ արժեքները չեն գերազանցում։