ԺՈՂՈՎՐԴԱԳՐԱԿԱՆ ԳՈՐԾԸՆԹԱՑՆԵՐԻ ԱՐԴԻ ՄԻՏՈՒՄՆԵՐԸ ԵՎ ՀԻՄՆԱԽՆԴԻՐՆԵՐԸ ԼԵՌՆԱՅԻՆ ԵՐԿՐՆԵՐԻ ԳՅՈՒՂԱԿԱՆ ՏԱՐԱԾՔՆԵՐՈՒՄ
(Հայաստանի Հանրապետության օրինակով)
DOI:
https://doi.org/10.46991/PYSU:C/2023.57.3.117Keywords:
Republic of Armenia, mountain countries, rural areas, demographic processes, population reproduction, population number of villages, age structure, dynamics tendenciesAbstract
Վերջին տասնամյակներին լեռնային երկրներում, հատկապես գյուղա-կան տարածքներում, սոցիալ-տնտեսական և ժողովրդագրական գործընթացներում դիտվում են բացասական միտումներ: Հոդվածում տրված է ՀՀ գյուղական բնակչության բացարձակ թվի, բնական շարժի, գյուղերի միջին մարդաշատության և տարիքային կառուցվածքի վերլուծություն: Վեր են հանվել ՀՀ գյուղական տարածքների առավել արդիական հիմնախնդիրները, կապված ժողովրդագրական գործընթացների հետ, տրվել են դրանց լուծման ուղիները: Որպես բազային նյութ օգտագործվել են ՀՀ ՎԿ-ի կողմից հրապարակած ՀՀ 37 տարածաշրջանների տարբեր տարիների գյուղական բնակչության բացարձակ թվի, տարիքային կառուցվածքի, ծնելիության, մահացության և գյուղերի մարդաքանակի վերաբերյալ տվյալները: 2001–2023 թթ. ՀՀ գյուղական բնակչության բացարձակ թիվը նվազել է 65,6 հազարով կամ 5,7%-ով: Բացի այլ գործոններից՝ ՀՀ գյուղական բնակչության թվի նվազումը պայմանավորել են նաև արտաքին միգրացիայի բացասական մնացորդը և գյուղական բնակչության ժողովրդագրական գործընթացներում դիտվող բացասական միտումները: Երկրում գյուղական բնակչության թվի նվազումը ազդել է նաև գյուղատնտեսության համախառն արտադրանքի աճի վրա: Դա պայմանավորված է նաև գյուղական տարածքներում աշխատուժի բացարձակ թվի նվազման հետ, որի հետևանքով հանրապետությունում չեն օգտագործվում տասնյակ հազարավոր հեկտար վարելահողեր և գյուղատնտեսական նշանակության այլ հողեր, քանի որ ՀՀ-ում գյուղատնտեսությունն առայժմ ունի ինտենսիվացման ոչ բարձր մակարդակ: 2022 թ. դրությամբ ՀՀ 443,4 հազ. հա վարելահողերից օգտագործվել են միայն 212,4 հազ. կամ 47,9%-ը: 2015–2021 թթ. մինչև 200 բնակիչ ունեցող գյուղերի թիվն ավելացել է 1,8%-ով (16,1–17,9%): Մինչև 500 բնակիչ ունեցող և ժողովրդագրական առումով ավելի խոցելի գյուղերի թիվն ավելացել է 30-ով կամ 9,5%-ով: 2010 թվականի համեմատությամբ 2021թ. գյուղական բնակչության բնական աճի գործակիցը նվազել է 3,1‰-ով: 2001–2022 թթ. երկրում աշխատունակ տարիքից ցածր գյուղական բնակչության բաժինը նվազել է 8,6%-ով, որը բացարձակ թվով կազմել է 112,7 հազ. մարդ: Ոչ նպաստավոր ժողովրդագրական գործընթացների պատճառով առաջ են եկել խնդիրներ, որոնք խոչընդոտում են գյուղական տարածքների սոցիալ-տնտեսական զարգացմանը: Ստացված արդյունքները կարող են օգտագործվել կառավարման հանրապետական և տեղական մարմինների կողմից առանձին տարածաշրջանների, համայնքների, գյուղական տարածքների և բնակավայրերի վերաբերյալ սոցիալ-տնտեսական զարգացման ծրագրերի կազմման աշխատանքներում:
Downloads
Published
How to Cite
Issue
Section
License
Copyright (c) 2023 ԵՊՀ Գիտական տեղեկագիր
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License.
