Հարկման արդարացիության գնահատման և հարկային համակարգի արդյունավետության ապահովման որոշ խնդիրներ

Abstract

Սույն հոդ­վա­ծում քննարկ­վում է ժա­մա­նա­կա­կից հա­սա­րա­կութ­յու­նում հար­կա­գանձ­ման ար­դա­րութ­յան և տն­տե­սա­կան ու հար­կա­յին արդ­յու­նա­վե­տութ­յան կա­պը: Տե­սա­կան նյու­թի գի­տա­կան վեր­լու­ծութ­յան մե­թո­դով, հաշ­վի առ­նե­լով սո­ցիա­լա­կան ար­դա­րութ­յան և՛ տնտե­սա­կան, և՛ հար­կա­գանձ­ման արդ­յու­նա­վե­տութ­յան ար­դի հիմ­նախն­դիր­նե­րը, վեր­լու­ծութ­յան է են­թարկ­վում այն վար­կա­ծը, թե ար­դար հար­կա­յին հա­մա­կար­գը նպաս­տում է տնտե­սա­կան արդ­յու­նա­վե­տութ­յա­նը: Սո­ցիա­լա­կան և տն­տե­սա­կան հա­մա­կար­գե­րի հա­րա­փո­փոխ պայ­ման­նե­րում հար­կա­գանձ­ման արդ­յու­նա­վե­տութ­յան և­ ար­դա­րութ­յան փոխ­կապ­վա­ծութ­յու­նը դա­սա­կան բա­նա­վեճ է: Այս հա­կա­սութ­յու­նը հան­գեց­նում է տնտե­սա­վա­րող սուբ­յեկտ­նե­րի և­ ան­հատ­նե­րի շա­հե­րի ան­հա­մա­չափ բա­վա­րար­ման և կոնֆ­լիկտ­նե­րի ա­ռա­ջաց­ման: Միա­ժա­մա­նակ խնդրի օպ­տի­մալ լու­ծու­մը նպաս­տում է տնտե­սա­կան զար­գաց­մա­նը: Հար­կու­մը ե­կամ­տի վե­րա­բաշխ­ման ե­ղա­նակ­նե­րից է: Սա­կայն նման վե­րա­բաշ­խու­մը բախ­վում է ան­հատ­նե­րի կող­մից ար­դա­րութ­յան ըն­կալ­ման և տն­տե­սա­կան արդ­յու­նա­վե­տութ­յան խնդրին: Ար­դա­րութ­յու­նը հա­սա­րա­կա­կան ա­ռողջ հա­րա­բե­րութ­յուն­նե­րի հիմ­նա­րար սկզբունք­նե­րից է: Ա­նարդ­յու­նա­վե­տութ­յու­նը ռե­սուրս­նե­րի ան­բա­վա­րա­րութ­յան ուղ­ղա­կի հետ­ևան­քը չէ: Հ­նա­րա­վո­րութ­յուն­նե­րի ցան­կա­ցած ան­հա­վա­սա­րութ­յուն հան­գեց­նում է ա­նարդ­յու­նա­վե­տութ­յան, և հա­կա­ռա­կը՝ հա­վա­սա­րութ­յու­նը նպաս­տում է տնտե­սա­կան արդ­յու­նա­վե­տութ­յա­նը: Ար­դա­րութ­յան հա­կա­սութ­յու­ննե­րի լու­ծու­մը՝ յու­րա­քանչ­յուր ան­հա­տի պա­հանջ­մունք­նե­րի բա­վա­րա­րու­մը, շա­հե­րի պաշտ­պա­նութ­յու­նը և տն­տե­սա­կան արդ­յու­նա­վե­տութ­յան հա­վա­սա­րակշ­ռութ­յան հաս­տա­տու­մը, ընդ­հա­նուր առ­մամբ կա­րող է նվա­զեց­նել ժա­մա­նա­կա­կա­կից հա­սա­րա­կութ­յու­նում առ­կա բազ­մա­թիվ խնդիր­նե­րի սրութ­յու­նը: