Ավելացված արժեքի հարկի և տնտեսության ոլորտների միջև կապվածության սոցիալ-տնտեսական գնահատականը ՀՀ-ում

Abstract

Հոդ­վա­ծում գնա­հատ­վում է ՀՀ տնտե­սութ­յան ո­լորտ­նե­րի վրա ա­վե­լաց­ված ար­ժե­քի հար­կի (ԱԱՀ) ազ­դե­ցութ­յու­նը, հա­մադր­վում և հա­մե­մատ­վում են ՀՀ տնտե­սութ­յան ո­լորտ­նե­րի ա­ճի տեմ­պե­րը՝ ԱԱՀ-ի ա­ճի տեմ­պի վեր­լու­ծութ­յամբ։ Որ­պես ու­սում­նա­սի­րութ­յան ո­լորտ­ներ են դի­տարկ­վել ՀՀ արդ­յու­նա­բե­րութ­յու­նը, շի­նա­րա­րութ­յու­նը, առև­տու­րը և ծա­ռա­յութ­յուն­նե­րը։ Ներ­կա­յաց­ված խնդրի լուծ­ման նպա­տա­կով ու­սում­նա­սիր­վել են այդ ո­լորտ­նե­րի և ԱԱՀ-ի միջև սո­ցիալ-տնտե­սա­կան կա­պե­րը, քա­նա­կա­կան վեր­լու­ծութ­յան մե­թոդ­նե­րի կի­րառ­մամբ ի­րա­կա­նաց­վել է բա­ցա­հայտ­ված կա­պե­րի ռեգ­րե­սիոն վեր­լու­ծութ­յուն, և գ­նա­հատ­վել է հան­րա­պե­տութ­յան տնտե­սութ­յան ո­լորտ­նե­րի և­ ա­վե­լաց­ված ար­ժե­քի հար­կի կախ­վա­ծութ­յան աս­տի­ճա­նը։ Հե­տա­զո­տութ­յունն ի­րա­կա­նաց­վել է Eviews 10 վի­ճա­կագ­րա­կան հա­մա­կարգ­չա­յին ծրագ­րով, կա­ռուց­վել են բազ­մա­գոր­ծոն ռեգ­րե­սիա­յի մո­դել­ներ, ո­րի պա­րա­մետ­րե­րը գնա­հատ­վել են փոք­րա­գույն քա­ռա­կու­սի­նե­րի ե­ղա­նա­կով։ Արդ­յունք­նե­րը ցույց են տվել, որ դի­տարկ­ված ո­լորտ­նե­րի և ԱԱՀ-ի միջև գո­յութ­յուն ու­նի նշա­նա­կա­լի կախ­վա­ծութ­յուն: Հե­ղի­նակ­նե­րը հան­գել են հետև­յալ եզ­րա­կա­ցութ­յուն­նե­րին՝ այլ հա­վա­սար պայ­ման­նե­րի առ­կա­յութ­յան դեպ­քում ԱԱՀ-ի ա­ճի տեմ­պի 1 % ա­վե­լաց­մա­նը զու­գըն­թաց՝ շի­նա­րա­րութ­յան ծա­վալ­նե­րը ա­վե­լա­ցել են 0.8 %-ով, ԱԱՀ-ի ա­ճի տեմ­պի 1 % ա­վե­լաց­մա­նը զու­գըն­թաց՝ առևտ­րի շրջա­նա­ռութ­յան ա­ճի տեմ­պը ա­վե­լա­ցել է 0.6 %-ով, ծա­ռա­յութ­յուն­նե­րի ծա­վա­լի (ա­ռանց առևտ­րի) ա­ճի տեմ­պը՝ 0.4 %-ով, իսկ արդ­յու­նա­բե­րութ­յան ար­տադ­րան­քի ծա­վա­լի ա­ճի տեմ­պը՝ 0.3 %-ով։