Բեմականացված հասարակություն․ դիմակով մարդը

Abstract

Ժա­մա­նա­կա­կից «ա­րագ ժա­մա­նակ­նե­րի» աշ­խար­հում տե­ղի ու­նե­ցող ի­րա­դար­ձութ­յուն­ներն ա­սես խա­թա­րել են ժա­մա­նա­կի օբ­յեկ­տիվ զգա­ցո­ղութ­յու­նը: Սո­ցիալ-մշա­կու­թա­յին ար­մա­տա­կան ո­րոշ փո­խա­կեր­պում­ներ ոչ միայն ար­ժեզր­կում են կյան­քի կազ­մա­կերպ­ման ու կա­նո­նա­կարգ­ման եր­բեմ­նի սո­վո­րույթ­նե­րի, ա­վան­դույթ­նե­րի ու բա­րո­յա­կան նոր­մե­րի դերն ու նշա­նա­կութ­յու­նը, այլև ջլա­տում ու աղ­ճա­տում սո­ցիա­լա­կան ամ­բող­ջա­կա­նութ­յու­նը։ Ըստ էութ­յան մարդ­կութ­յու­նը այլևս ապ­րում է մի աշ­խար­հում, ո­րը օբ­յեկ­տիվ, սուբ­յեկ­տիվ, վիր­տո­ւալ և պատ­րան­քա­յին ի­րա­կա­նութ­յուն­նե­րի մի յու­րօ­րի­նակ խառ­նա­տե­ղում (սիմ­բիոզ) է, և­ որ­տեղ ա­վան­դա­կան կազ­մա­կերպ­ված հա­սա­րա­կութ­յան մար­դը անն­կատ վե­րած­վում է սո­ցիա­լա­կան զա­նա­զան բե­մա­կա­նա­ցում­նե­րի մարդ-դե­կո­րի, ո­րը յու­րա­քանչ­յուր ա­րա­րում պար­տա­վոր է ի­րեն վե­րագր­ված դե­րին հա­մա­պա­տաս­խան դի­մակ կրել:

Գո­յա­բա­նա­կան ա­ռու­մով թերևս դժվար է մար­դուն տար­բե­րել իր դի­մա­կից, քա­նի որ այն ձևա­վոր­վում է մարդ­կա­յին ան­հա­տա­կա­նութ­յան սո­ցիա­լա­կա­նաց­մա­նը զու­գըն­թաց։ Վեր­ջի­վեր­ջո, ան­հա­տը անձ է դառ­նում այն ժա­մա­նակ, երբ յու­րաց­նում է տվյալ հա­սա­րա­կութ­յան կյան­քի կազ­մա­կերպ­ման մշա­կույ­թով նա­խա­տես­ված ո­րո­շա­կի սո­ցիա­լա­կան դե­րեր և դ­րանց հա­մա­պա­տաս­խան սո­ցիա­լա­կան դի­մակ­ներ։ Այս տե­սա­կե­տից կա­րե­լի է ա­սել, որ սո­ցիա­լա­կան դերն ու հա­մա­պա­տաս­խան դի­մա­կը ոչ միայն հստակ ուր­վագ­ծում են մարդ­կա­յին կյան­քին մշտա­պես ու­ղե­կից թվաց­յա­լի, ձևա­կա­նի և­ ի­րա­կա­նի սահ­ման­նե­րը, ին­չը ինք­նաըն­կալ­ման կար­ևոր պայ­ման է, այլև կա­տա­րում են մար­դու նե­րաշ­խարհն ար­տա­քին աշ­խար­հի հետ կամր­ջո­ղի դեր։ Արդ­յուն­քում, ինչ­պես ա­սում են, ցան­կա­ցած դեմք դառ­նում է ա­զա­տո­րեն ընտր­ված դի­մակ, իսկ դի­մա­կը՝ հան­րա­յին դեմք։