«Անցյալ դերբայով հավելադրություններ» կառույցը գրաբարում
DOI:
https://doi.org/10.46991/BYSU:B/2022.13.2.036Keywords:
գրաբար, անցյալ դերբայ, հավելադրություն, կառույց, սահմանում, ժամանակաձև, ոճական հնարանքAbstract
Հոդվածում գրաբարի երկերից վերցված բազմաթիվ օրինակների միջոցով փորձ է արվել բացահայտելու և դիտարկելու «անցյալ դերբայ+խոնարհված բայաձև» կառույցի ձևաբանական և ոճական կողմերը։ Գրաբարի քերականությունների մեջ այն հաճախ ներկայացվում է բայական հավելադրությունների շարքում, և դա ընդունելի համարելով՝ բայական այս կառույցը հեղինակն անվանել է «անցյալ դերբայով հավելադրություն» (ԱԴՀ): Վերջինս երկանդամ բայական կառույց է՝ կազմված «անցյալ դերբայ + խոնարհված բայաձև» կաղապարով, որը շեշտված արտահայտում է գործողության ընթացայնություն, անընդհատություն, գործածվում է որպես նախադասության մեկ անդամ և իբրև ձևային-ոճական կառույց՝ լայնորեն կիրառված է գրաբար երկերում՝ անկախ հեղինակից ու ժանրից։ «Անցյալ դերբայով հավելադրություն» կառույցը ոճական պաճուճանք և երբեմն ճոխություն է հաղորդում գրաբար տեքստերին։ Եվ հեղինակի կարծիքով, բնագրերը աշխարհաբար թարգմանելիս, որպեսզի ոճական այդ կողմը կորուստ չունենա, առավել նպատակահարմար է պահպանել ԱԴՀ կազմի մեջ եղած բայերը՝ դրանք հնարավորինս համապատասխանեցնելով դիմավոր բայի ժամանակաձևին։
References
Արսէն Կ. Բագրատունի, Քերականութիւն ի պէտս զարգացելոց, Վենետիկ, 1852, էջ 201-202։
Աշոտ Աբրահամյան, Հայերենի դերբայները և նրանց ձևաբանական նշանակությունը, Եր., 1953, էջ 352։
Աշոտ Աբրահամյան, Գրաբարի ձեռնարկ, Եր., 1976, էջ 393։
Պավել Շարաբխանյան, Գրաբարի դասընթաց, Եր., 1974, էջ 240։
Հրանտ Պետրոսյան, Հայերենագիտական բառարան, Եր․, 1987, էջ 185-188։
Պողոս Պողոսյան, Խոսքի մշակույթի և ոճագիտության հիմունքներ, հտ. 2, Եր., 1991, էջ 102, 105, 118 և այլ։
Վարք Մեսրովբայ հարազատ բնագրաւն Կորեան եւ թարգմանութիւն ի յաշխարհիկ բարբառ, յօրինեաց Ստեփան Յ. Բանեան, Մէսէչուսէցս, 1951։
Մովսես Խորենացի, Հայոց պատմություն, աշխարհաբար թարգմանությունը Ստ. Մալխասյանցի, Եր. 1990։
Ագաթանգեղոս, Պատմություն Հայոց, աշխ. թարգմ. և ներածական՝ Արամ Տեր-Ղևոնդյանի, Եր., 1977։
Նորայր Պօղոսեան, Արդեօ՞ք Կորիւնն է թարգմանել Յոբի գիրքը, «Սիոն», 2001, թ. 1-3, էջ 91-97։
Կարապետ Արք. Պալատեցի, Տարեկան քարոզգիրք (ընտրանի), գրաբարից աշխարհաբարի փոխադրեցին՝ Նորայր Պօղոսեան, Գեւորգ Սրկ. Կարապետեան, Լոս Անջելէս, 2021։
Downloads
Published
How to Cite
Issue
Section
License
Copyright (c) 2022 Բանբեր Երևանի համալսարանի
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License.
