Ձևաբանության հարցեր (նմանաձայնությունը ձայնարկության տեսակ, ժխտումը որպես քերականական-ձևաբանական կարգ)

Authors

  • Յուրի Ավետիսյան Երևանի պետական համալսարան

DOI:

https://doi.org/10.46991/BYSU:B/2024.15.1.079

Keywords:

նմանաձայնություն, ձայնարկություն, խոսքի մաս, տեսակ, կամային, զգացական, բնաձայնական, ժխտում, ձևաբանական կարգ, քերականական իմաստ, քերականական ցուցիչ, չ և մի ժխտական մասնիկներ

Abstract

Հոդ­վա­ծում քննվող հար­ցե­րը (նմա­նա­ձայ­նութ­յու­նը որ­պես ձայ­նար­կութ­յան տե­սակ և ժխտ­ման քե­րա­կա­նա­կան-ձևա­բա­նա­կան կար­գը) ար­դի հա­յե­րե­նի ձևա­բա­նութ­յան տե­սութ­յան մեջ ոչ բա­վա­րար չա­փով քննարկ­ված կամ տա­րա­կար­ծութ­յուն­նե­րի են­թա­կա հար­ցե­րից են։ Կա­տար­ված վեր­լու­ծութ­յու­նը բե­րում է այն հա­մոզ­ման, որ՝ 1․ ն­մա­նա­ձայ­նութ­յուն­նե­րը, չնա­յած ձայ­նար­կութ­յան մյուս եր­կու տե­սակ­նե­րից (զգա­ցա­կան և կո­չա­կան) ու­նե­ցած ի­մաս­տա­յին, ձևա­յին-հնչյու­նա­կան և մա­սամբ նաև բա­ռա­կազ­մա­կան-գոր­ծա­ռա­կան տար­բե­րութ­յուն­նե­րին, այ­նո­ւա­մե­նայ­նիվ ընդ­հա­նուր խոս­քի­մա­սա­յին հատ­կա­նիշ­նե­րով զգա­լի ընդ­հան­րութ­յուն­ներ ու­նեն այդ եր­կու տե­սակ­նե­րի հետ, ուս­տի թե­կուզ պայ­մա­նա­կա­նո­րեն կա­րող են զե­տեղ­վել ձայ­նար­կութ­յուն կոչ­ված խոս­քի մա­սի հա­մա­կար­գում՝ որ­պես ա­ռան­ձին՝ եր­րորդ տե­սակ։ 2․ Ժխտ­ման քե­րա­կա­նա­կան կար­գը հա­յե­րե­նի ձևա­բա­նա­կան մա­կար­դա­կում ու­նի ի­րեն բնո­րոշ ի­մաս­տա­յին (քե­րա­կա­նա­կան ի­մաստ) և ձ­ևա­յին (ար­տա­հայ­տութ­յան քե­րա­կա­նա­կան մի­ջոց­ներ) խմբա­յին հատ­կա­նիշ­ներ և հետ­ևա­բար կա­րող է մտած­վել և­ ըն­դուն­վել որ­պես բա­յին ներ­հա­տուկ քե­րա­կա­նա­կան կար­գե­րից մե­կը։

Author Biography

Յուրի Ավետիսյան, Երևանի պետական համալսարան

բանասիրական գիտությունների դոկտոր, պրոֆեսոր, ԵՊՀ հայոց լեզվի ամբիոնի վարիչ

References

Ս․ Աբրահամյան, Չթեքվող խոսքի մասերը և նրանց բառական ու քերականական հատկանիշների փոխհարաբերությունը ժամանակակից հայերենում, Եր., 1965, էջ 536։

Ս․ Պալասանեան, Քերականութիւն մայրենի լեզուի, Թիֆլիս, 1884, էջ 103։

Մ․ Աբեղյան, Հայոց լեզվի տեսություն, Եր․, 1965, էջ 128։

Է․ Աղայան, Ժամանակակից հայերենի հոլովումը և խոնարհումը, էջ 135։

Մ․ Ասատրյան, Ժամանակակից հայոց լեզվի ձևաբանության հարցեր, Գ, Եր․, 1979, էջ 370-371։

Ա․ Մարգարյան, Հայոց լեզվի քերականություն․ ձևաբանություն, Եր․, 2004, էջ 602։

Ա․ Այտընյան, Քննական քերականություն աշխարհաբար կամ արդի հայերեն լեզվի, վերահրատ․, Եր․, 1987, էջ 136։

Գ․ Ջահուկյան, Ժամանակակից հայերենի տեսության հիմունքները, Եր․, 1974, էջ 364։

Յու․ Ավետիսյան, Հ․ Զաքարյան, Ձևաբանություն, Եր․, 2015, էջ 191։

Ա․ Սարգսյան, Ժխտման կարգով պայմանավորված համաձայնությունը հայերենում // «Լեզու և լեզվաբանություն», Եր․, 2016, թիվ 2, էջ 40-53։

Լ․ Սանթրյան, Ժխտման արտահայտությունը հայերենում, Եր․, 2011, էջ 41-102։

Խ․ Բադիկյան, Ժամանակակից հայոց լեզվի ձևաբանություն, Եր․, 2010, էջ 126։

Գ․ Ջահուկյան, Ժամանակակից հայերենի տեսության հիմունքները, էջ 350-351։

Downloads

Published

2024-02-28

How to Cite

Ավետիսյան Յ. (2024). Ձևաբանության հարցեր (նմանաձայնությունը ձայնարկության տեսակ, ժխտումը որպես քերականական-ձևաբանական կարգ). Բանբեր Երեւանի համալսարանի. Բանասիրություն, 15(1 (43), 79–88. https://doi.org/10.46991/BYSU:B/2024.15.1.079

Issue

Section

Լեզվաբանություն

Most read articles by the same author(s)