К вопросу о древнеармянских дифтонгических и трифтонгических образований (синхроническое исследование)
DOI:
https://doi.org/10.46991/BYSU:B/2023.14.1.057Ключевые слова:
устойчивый дифтонг, неустойчивый дифтонг, дифтонгоид, трифтонгоид, слоговое распределение, морфологический критерий, морфемный шовАннотация
Различение древнеармянских дифтонгических и трифтонгических соединений было и является сегодня одним из самых проблематичных вопросов. В зависимости от взятых в основе их различения критериев могут существенно меняться не только их количественные, но и качественные характеристики. Использование для этих компонентов разнопризнаковых критериев дает основание выделять дифтонги, дифтонгоиды и трифтонгоиды и классифицировать их по устойчивым и неустойчивым видам. К первому виду относятся те, которые независимо от изменения слова (/словоформы) (склонения, спряжения, словообразования) всегда воспроизводятся в том же слоге и относятся к той же морфеме. Ко второму виду относятся те, чьи дифтонгные/трифтонгные свойства обусловлены позицией, занимаемой в фонетической цепи, то есть в случае разделения или изменения фонетической цепи его составляющие могут оказаться в разных слогах или отделяться морфемным швом. Устойчивым среди древнеармянских дифтонгов был только եա (ea), который фонематически равнозначен одной сложной фонеме. Другие являются неустойчивыми, дифтонгными структурами. Дифтонгоиды и трифтонгоиды преимущественно, если не исключительно, относятся к устойчивому виду. Применение вышеназванных критериев дает основание различать в древнеармянском языке 1 устойчивый и 7 неустойчивых дифтонгов, 15 дифтонгоидов и 15 трифтонгоидов.
Библиографические ссылки
Աբրահամյան Ա. Ա., Գրաբարի ձեռնարկ, Եր., 1976,
Աղայան Է. Բ., Գրաբարի քերականություն, Եր., 1964,
Աճառյան Հ., Լիակատար քերականություն հայոց լեզվի, հ. IV, գ. Ա, Եր., 1959,
Աճառյան Հ., Հայերեն արմատական բառարան, հ. I, Եր., 1971, հ. III, Եր., 1977,
Աճառյան Հ., Հայոց գրերը, Եր., 1984,
Առաքելեան Վ., Գրաբարի քերականութիւն, Եր., 2010,
Առձեռն բառարան հայկազնեան լեզուի, Անթիլիաս, 1988,
Գյուլբուդաղյան Ս. Վ., Հայերենի ուղղագրության պատմություն, Եր., 1973,
Հյուբշման Հ., Հայագիտական ուսումնասիրություններ, Եր., 2004,
Ղազարեան Ռ., Գրաբարի բառարան, Անթիլիաս, 2004,
Ղազարյան Ս. Ղ., Հայոց գրական լեզվի պատմություն, Եր., 1961,
Ղարագյուլյան Թ., Հին հայերենի խոնարհման համակարգի ծագումը, Եր., 1961,
Ղափանցյան Գ. Ա., Հայոց լեզվի պատմություն. հին շրջան, Եր., 1961,
Մուրադյան Հ. Դ., Հայոց լեզվի պատմական քերականություն, հ. I, Եր., 1982,
Նոր բառգիրք հայկազեան լեզուի, հ. 1, Եր., 1979,
Պետրոսյան Վ., Հայկական և հնդեվրոպական երկբարբառային համակարգերը // ՎԷՄ, 2015, թիվ 3, էջ 115-127,
Պետրոսյան Վ., Հին հայերէնի երկբարբառային կազմութիւնների հնչոյթաբանական և հնչիւնաբանական արժէքները // «Հայկազեան հայագիտական հանդէս», 2018 թ., էջ 57-78,
Պետրոսյան Վ., Հին հայերենի եռաբարբառային կազմությունները (համաժամանակյա հայեցակետ) // «Հայագիտության հարցեր», թիվ 1, 2017 թ., էջ 128-136,
Պետրոսյան Վ., Եռաբարբառային և քառաբարբառային կազմությունները հին հայերենում (համաժամանակյա քննություն) // Էջմիածին, 2022, թիվ Զ, էջ 128-136,
Պետրոսյան Վ., Հին հայերենի ւ (ṷ) ձայնորդի համաժամանակյա և տարաժամանակյա բնութագրերը // ԲԵՀ. Բանասիրություն, 2017, թիվ 3, էջ 11-22,
Պետրոսյան Վ., Հին հայերենի ձայնավորական համակարգի ծագումը և հնչաբանական արժեքայնությունը // «ԲԵՀ. Հայագիտություն», 2017 թ., թիվ 2 (23), էջ 48-50,
Ջահուկյան Գ., Հայերեն ստուգաբանական բառարան, Եր., 2010,
Ачарян Р., Имперфект в древнеармянском и некоторых индоевропейских языках // Доклады и сообщения, т. IV, АН СССР, Институт языкознания, М., 1953, сс. 85-90,
Бондарко Л. В., Дифтонг // Лингвистический энциклопедический словарь, М., 1990,
Джаукян Г. Б., Сравнительная грамматика армянского языка, Ер., 1982,
Зиндер Л. Р., Общая фонетика, М., 1979,
Марръ Н., Грамматика древнеармянскаго языка (этимологiя), С.-П., 1903,
Суник О. П., Удегейский язык // Языки народов СССР, т. V, Л., 1968,
Трубецкой Н. С., Основы фонологии, М., 2000,
Туманян Э., Древнеармянский язык, М., 1971,
Meillet A., Esquisse d’un grammaire comparée de l’arménien classique, Vienne, 1936,
Petrosyan V. Z., Происхождение в древнеармянском языке сонорного звука յ (y) и его фонематическая значимость (исторический аспект) // European journal of Humanities and Sosial Scienes, 2017, № 5, с. 24-29:
Загрузки
Опубликован
Как цитировать
Выпуск
Раздел
Лицензия
Copyright (c) 2023 Вестник Ереванского Университета
Это произведение доступно по лицензии Creative Commons «Attribution-NonCommercial» («Атрибуция — Некоммерческое использование») 4.0 Всемирная.
