Уроки 1920 года и необходимость их усвоения

Авторы

DOI:

https://doi.org/10.46991/hc.2023.19.1.052

Ключевые слова:

Советская Россия, Чичерин, Саракамыш, Легран, Карс, Кемаль, Севрский договор, Оганджанян, Сталин, Степан Горганян, Александропольский договор

Аннотация

В статье освещаются события 1920 года и ряд ошибок, допущенных военно-политическим руководством Первой Республики Армении, имевших катастрофические последствия. Когда в апреле 1920 года Советская Россия вновь вошла в регион, у Армении появились новые возможности, использование которых могло обеспечить реальные достижения в республике. Однако, правительство РА не смогло в полной мере воспринять и оценить новые региональные геополитические процессы, вызванные вступлением России, хотя Россия, в свою очередь, была глубоко заинтересована в сотрудничестве с Арменией. Правительство РА отказалось от содружества с Россией и, полагаясь на союзников Антанты, в частности на Англию, позволило М. Кемалю осуществить план его вторжения в Армению.         

В статье также разъясняется положение Карсской губернии в дни турецкого нашествия, факторы, сыгравшие значимую роль в ходе войны, и сокрушительное поражение армянских войск на Карском фронте. Первопричиной этих поражений была деморализация армянских войск, что, в свою очередь, было связано с бездарной деятельностью высшего военного командования Карса. В частности дело касалось генералов Овсепяна и Бек-Пирумяна, которые, несмотря на доклады, направленные в Ереван губернатором Карса относительно их беззаконий, пользовались благосклонностью и покровительством министра обороны Р. Тер-Минасяна и, таким образом, оставшись безнаказанными, не смогли организовать сопротивление.

Биография автора

Ашот Айруни, Ереванский государственный университет

доктор исторических наук, профессор кафедры истории Армении ЕГУ

Библиографические ссылки

ՀԱԱ, ֆ․ 200, ց․ 1, գ․ 581, թ․ 203։

ՀԱԱ, ֆ․ 200, ց․ 1, գ․ 604, թ․ 13, 18։

ՀԱԱ, ֆ․ 200, ց․ 1, գ․ 604, թ․ 16, 19։

Ալիխանյան Ս․ 1966, Ռուսաստանի դերը հայ ժողովրդի ազատագրման գործում (1917-1921 թթ․), Երևան, 413 էջ։

Արզումանյան Մ․ Վ․ 1973, Արհավիրքից վերածնունդ, Երևան, 1973, 581 էջ:

Բաբալեան Ա․ 1923, Կարսի անկումը, «Հայրենիք» ամսագիր, Բոստոն, թիվ 12, էջ 60։

«Բանբեր Հայաստանի արխիվների» (1967), թիվ 3, էջ 67-68, 85-91։

Գալոյան Գ․ 1999, Հայաստանը և մեծ տերությունները 1917-1923 թթ․, Երևան, 539 էջ։

Զոհրաբյան Է․ 1979, Սովետական Ռուսաստանը և հայ-թուրքական հարաբերությունները 1920-1922 թթ․, Երևան, 344 էջ։

Զոհրաբյան Է․ 1997, 1920 թ․ թուրք-հայկական պատերազմը և տերությունները, Երևան, 363 էջ։

Լազեան Գ․ 1991, Հայաստան եւ հայ դատը հայ և ռուս յարաբերութիւններու լոյսին տակ, Երևան, 435 էջ։

Խատիսյան Ա․ 2018, Հայաստանի հանրապետության ծագումն ու զարգացումը, Երևան, 479 էջ։

Խուրշուդյան Լ․ 2017, Հայաստանի բաժանումը 1920 թվականին, Երևան, 350 էջ։

Կարապետյան Մ․, Գևորգյան Է․ 2017, Խորհրդային Հայաստանը 1920-1991 թվականներին, ուսումնական ձեռնարկ բուհերի համար, Երևան, 441 էջ։

Կարինյան Ա․ 1926, Դաշնակցությունը փաստերի դեմ, Թիֆլիս, 88 էջ։

Կարինյան Ա․ 1934, Յերկերի ժողովածու, հատոր առաջին, Երևան, 452 էջ։

Կարսի մարզը Հայաստանի հանրապետության կազմում (1919 ապրիլ-1920 հոկտեմբեր) 2018, Կարսի նահանգապետ Ստեփան Ղորղանյանի յուշերը, աշխատասիրությամբ՝ Վլադիմիր Հարությունյանի, Երևան, 641 էջ։

Հայաստանը միջազգային դիվանագիտության և սովետական արտաքին քաղաքականության փաստաթղթերում (1828-1923), պրոֆ․ Ջոն Կիրակոսյանի խմբագրությամբ 1972, Երևան, 810 էջ։

Հայաստանի աշխատավորուհի (1991), Երևան, թիվ 3, էջ 2։

Հայաստանի Հանրապետութիւն (1991), մարտի 16։

Հայաստանի Հանրապետությունը 1918-1920 թթ․, (Քաղաքական պատմություն), փաստաթղթերի և նյութերի ժողովածու 2000, Երևան, 455 էջ։

Հովհաննիսյան Ռ․ 2016, Հայաստանի Հանրապետություն, հատոր IV, Երևան, 546 էջ։

Մշակ (1920), նոյեմբերի 11։

Չալխուշեան Գ․ 1923, Ի՞նչ էր եւ ի՞նչ պիտի լինի մեր ուղին, Վիեննա, 45 էջ։

Սասունի Կ․ 1969, Հայ-թրքական պատերազմը (1920-ին), Պէյրութ, 215 էջ։

Վրացյան Ս․ 1993, Հայաստանի Հանրապետություն, Երևան, 704 էջ։

Վրացեան Ս․ 2007, Կեանքի ուղիներով, դէպքեր, դէմքեր, ապրումներ, Դ․ հատոր, Պէյրութ, 299 էջ։

Տեր Յակոբեան Յ․ 1921, Հայաստանի վերջին աղէտը, Կ․ Պոլիս, 125 էջ։

Տէրտէրեան Հ․ 1954, Հայաստանի Հանրապետութեան եւ Խորհրդային Ռուսաստանի բանակցութիւնները, Լեւոն Շանթի պատուիրակութիւնը, մաս առաջին, «Հայրենիք» ամսագիր, Բոստոն, թիվ 2(336), էջ 14, 19։

Опубликован

2023-07-01

Выпуск

Раздел

Articles