Ереван в период арабских нашествий в 50-х гг. VII века

Авторы

  • Арман Егиазарян Ереванский Государственный Университет

DOI:

https://doi.org/10.46991/hc.2022.17.1.026

Ключевые слова:

Ереванское сражение, арабское вторжение, осада, источники, Ованес Драсханакертци, Самвел Анеци, персидско-византийская граница, город-крепость, маршрут, захват

Аннотация

В VII веке Ереван, становясь городским поселением, развивался как город-крепость на большой транзитной магистрали. С другой стороны, он имел большое стратегическое значение для арабов, стремившихся к господству в регионе в середине века. В связи со всем этим возросло влияние Еревана в политической жизни Армении и в борьбе с иноземными захватчиками. По состоянию на 750-е годы в Ереване произошло ожесточенное сражение или битва, о котором упоминают Ованес Драсханакертци и Самвел Анеци, ссылаясь на Асогика и Шапухa, подробно рассказавших об этом. Однако в работе Асогика не сохранилось никакой информации, а история Шапухa исчезлa, из-за чего исследователи делали лишь предположения о содержании времени «Ереванского сражения». Одни отождествляют «Ереванскую битву» к неудавшейся осаде Ереванской крепости арабами в 650 г., другие разделяют эти два события. Изучение новых источников позволяет уточнить, что «Ереванская битва» произошла во время арабского нашествия в 655 г., когда арабские войска в районе Еревана провели несколько операций в разных направлениях, захватив все местные поселения и крепости. Судя по источникам, Ереван в итоге был захвачен арабской армией, но после долгой борьбы, отличавшейся от логики завоевания других частей региона своим характером и протяженностью, поэтому она была выделена историками и названа «Ереванским сражением».

Биография автора

Арман Егиазарян, Ереванский Государственный Университет

доктор исторических наук, профессор кафедры истории Армении ЕГУ

Библиографические ссылки

Adonts‘ N. (1987), Hayastaně Hustinianosi darashrjanum. k‘aghak‘akan kats‘ut‘yuně ěst nakhararakan kargjeri, JErewan, «Hayastan» hrat., 639 ēj:

Alishan Gh. (1890), Ayrarad pnashkharh Hayasdanjeayts‘, Vjenjedig, dbaran S. Ghazar, 590 ēj:

Awtalpjekjean T‘. (1926), Panasēri ōrakrits‘, JE. JErywaně Sjepēosi «Patmut‘jean» mēj // «Hantēs amsōrjeay», N 11-12 (noyjembjer-djektjembjer), ēj 587-590:

Barkhudaryan S. (1947), Mi k‘ani ditoghut‘yunnjer JErewani Kat‘oghikje jekjeghjets‘u ardzanagrut‘yunnjeri vjerabjeryal // HSSR GA Tjeghjekagir hasarakakan gitut‘yunnjeri, N 5, ēj 69-78:

Balazuri (2005), JErkrnjeri nvachum ( Futuh al-buldan) // «Ōtar aghbyurnjerě Hayastani ew hayjeri masin», 16, «Arabakan aghbyurnjer», G, Arab matjenagirnjer (T‘-Zh’ darjer), njeratsut‘yuně ew bnagrjerits‘ t‘argmanut‘yunnjerě A. Tjer-GHewondyani, JErewan, JErewani hamalsarani hrat., 704 ēj:

Bart‘ikyan H. (1962), «Narratio de rebus Armeniae». hunarjen t‘argmanut‘yamb mjez hasats mi hay-k‘aghkjedonakan skzbnaghbyur, «Banbjer Matjenadarani», N 6, ēj 457-470:

«Kirk‘ t‘ght‘ots‘. matjenakrut‘iwn nakhnjeats‘» 1901, T‘i flis, tparan T. Rōtinjenats‘ yw M. SHaradzē, 584 ēj:

Danijelyan JE. (1986), Arewjelyan Hayastani varch‘ataratsk‘ayin bazh’anumě (591-629), «Lrabjer hasarakakan gitut‘yunnjeri», N 8, ēj 55-67:

Danijelyan JE. (1982), 647 t‘. arabakan arshavank‘ě Hayastan // «Patmabanasirakan handjes», N 2, ēj 106-116:

JEghiazaryan A. (2018) JErewani hishatakut‘yuně VII dari arajin kjesin // «Banbjer JErewani hamalsarani», Hayagitut‘yun, N 1, ēj 3-13:

JEghiazaryan A. (2008), Habib ibn Maslamayi ew Salman ibn Rabiayi arshavank‘njerě Hayastan ew aysrkovkasyan jerkrnjer // «Lrabjer hasarakakan gitut‘yunnjeri», N 2, ēj 68-77:

Iskanyan V. (1984), Marzpanakan Hayastaně VI darum // «Hay zh’oghovrdi patmut‘yun», HSSH GA hrat., hator II, JErewan, HSSH GA hrat., ēj 251-282:

Hakobyan T‘. (1969), JErewani patmut‘yuně hnaguyn zh’amanaknjerits‘ minch‘ew 1500 t‘., JErewan, JErewani hamalsarani hrat., 432 ēj:

Hakobyan T‘. (1968), JErewaně VII-IX darjerum // «Patmabanasirakan handjes», N 3, ēj 14-26:

Hakobyan T‘., Simonyan A. (1968), JErewan 2750, JErewan, «Hayastan» hrat., 421 ēj:

Harut‘yunyan B. (2005), Hayastaně Byuzandakan kaysrut‘yan u Sasanyan Parskastani t‘ulats‘man shrjanum ew arabakan arshavank‘njeri nakhōryakin, k‘artjez // «Hayastani patmut‘yan atlas», A mas, JErewan, «Makmilan Armjenia», 104 ēj:

Gha fadaryan K. (1969), JErewan k‘aghak‘i patmut‘yan mi k‘ani harts‘jeri masin // «Patmabanasirakan handjes», N 1, ēj 3-14:

Mat‘ewosyan K. (1981), Aruchi tachari 666 t‘. ormnankarě // «Lrabjer hasarakakan gitut‘yunnjeri», N 3, ēj 85-92:

Manandyan H. (1978), JErkjer, hator B, JErewan, HSSH GA hrat., 648 ēj:

«Yovhannu kat‘oghikosi Draskhanakjertts‘woy Batmut‘iwn Hayots‘» (Hovhannjes Draskhanakjertts‘i) (2010), «Matjenagirk‘ Hayots‘», ZH’A. hator, ZH’. dar, «Batmagrut‘iwn», Ant‘ilias-Libanan, tbaran Kat‘oghikosut‘jean Hayots‘ Mjedzi Tann Kilikioy, 796 ēj:

Akinyan N. (1930), Matjenagrakan hjetazōtut‘iwnnjer, k‘nnut‘iwn yw bnagir, hator G, Vijenna, Mkhit‘arjean tparan, 334 ēj:

Shahaziz Hje. (1931), Hin Hjerewaně, Hjerewan, tparan Pjethrat, 262 ēj:

«Batmut‘iwn GHywondjeay mjetsi vardapjeti Hayots‘» (GHewond) 1887, S. Pjetjerburg, tparan I. N. Skorokhodovi, 201 ēj:

«Patmut‘iwn Sjepēosi» (Sjepjeos) (2004), k‘nnakan bnagirě՝ G. V. Abgaryani, JErewan, «Zangak-97», 395 ēj:

Samuēl Anjets‘i yw sharunakoghnjer (2014), ZH’amanakagrut‘iwn Adamits‘ minch‘yw 1776 t‘., ashkhatasirut‘yamb K. Mat‘ewosyani. JErewan, «Nairi», 504 ēj:

Sargsyan JE. (1983), Hin JErewani hishatakut‘yuně hay matjenagirnjeri mot // «JEjmiadzin» pashtōnakan amsagir hayrapjetakan at‘oroy S. JEjmiadzni, Hunuar (1), ēj 37-42:

Simonyan A. (1968), JErewan (1920-1967), JErewan, «Mitk‘», 344 ēj:

Tjer-Ghewondyan A. (1984), Hayastani k‘aghak‘akan ink‘nuruynut‘yuně VII dari 30-90-akan t‘t‘. // Hay zh’oghovrdi patmut‘yun, HSSH GA hrat, hator II, Hayastaně vagh fjeodalizmi zh’amanakashrjanum, JErewan, HSSH GA hrat., ēj 305-324:

T‘jeop‘anjes Khostovanogh (1983), «Ōtar aghbyurnjerě Hayastani ew hayjeri masin», 13, «Byuzandakan aghbyurnjer», D, t‘argmanut‘yun bnagrits‘, arajaban ew tsanot‘agrut‘yunnjer Hrach‘ Bart‘ikyani, JErewan, HSSH GA hrat., 361 ēj:

Загрузки

Опубликован

2022-08-31

Выпуск

Раздел

Articles