Ереван в период арабских нашествий в 50-х гг. VII века
DOI:
https://doi.org/10.46991/hc.2022.17.1.026Ключевые слова:
Ереванское сражение, арабское вторжение, осада, источники, Ованес Драсханакертци, Самвел Анеци, персидско-византийская граница, город-крепость, маршрут, захватАннотация
В VII веке Ереван, становясь городским поселением, развивался как город-крепость на большой транзитной магистрали. С другой стороны, он имел большое стратегическое значение для арабов, стремившихся к господству в регионе в середине века. В связи со всем этим возросло влияние Еревана в политической жизни Армении и в борьбе с иноземными захватчиками. По состоянию на 750-е годы в Ереване произошло ожесточенное сражение или битва, о котором упоминают Ованес Драсханакертци и Самвел Анеци, ссылаясь на Асогика и Шапухa, подробно рассказавших об этом. Однако в работе Асогика не сохранилось никакой информации, а история Шапухa исчезлa, из-за чего исследователи делали лишь предположения о содержании времени «Ереванского сражения». Одни отождествляют «Ереванскую битву» к неудавшейся осаде Ереванской крепости арабами в 650 г., другие разделяют эти два события. Изучение новых источников позволяет уточнить, что «Ереванская битва» произошла во время арабского нашествия в 655 г., когда арабские войска в районе Еревана провели несколько операций в разных направлениях, захватив все местные поселения и крепости. Судя по источникам, Ереван в итоге был захвачен арабской армией, но после долгой борьбы, отличавшейся от логики завоевания других частей региона своим характером и протяженностью, поэтому она была выделена историками и названа «Ереванским сражением».
Библиографические ссылки
Adonts‘ N. (1987), Hayastaně Hustinianosi darashrjanum. k‘aghak‘akan kats‘ut‘yuně ěst nakhararakan kargjeri, JErewan, «Hayastan» hrat., 639 ēj:
Alishan Gh. (1890), Ayrarad pnashkharh Hayasdanjeayts‘, Vjenjedig, dbaran S. Ghazar, 590 ēj:
Awtalpjekjean T‘. (1926), Panasēri ōrakrits‘, JE. JErywaně Sjepēosi «Patmut‘jean» mēj // «Hantēs amsōrjeay», N 11-12 (noyjembjer-djektjembjer), ēj 587-590:
Barkhudaryan S. (1947), Mi k‘ani ditoghut‘yunnjer JErewani Kat‘oghikje jekjeghjets‘u ardzanagrut‘yunnjeri vjerabjeryal // HSSR GA Tjeghjekagir hasarakakan gitut‘yunnjeri, N 5, ēj 69-78:
Balazuri (2005), JErkrnjeri nvachum ( Futuh al-buldan) // «Ōtar aghbyurnjerě Hayastani ew hayjeri masin», 16, «Arabakan aghbyurnjer», G, Arab matjenagirnjer (T‘-Zh’ darjer), njeratsut‘yuně ew bnagrjerits‘ t‘argmanut‘yunnjerě A. Tjer-GHewondyani, JErewan, JErewani hamalsarani hrat., 704 ēj:
Bart‘ikyan H. (1962), «Narratio de rebus Armeniae». hunarjen t‘argmanut‘yamb mjez hasats mi hay-k‘aghkjedonakan skzbnaghbyur, «Banbjer Matjenadarani», N 6, ēj 457-470:
«Kirk‘ t‘ght‘ots‘. matjenakrut‘iwn nakhnjeats‘» 1901, T‘i flis, tparan T. Rōtinjenats‘ yw M. SHaradzē, 584 ēj:
Danijelyan JE. (1986), Arewjelyan Hayastani varch‘ataratsk‘ayin bazh’anumě (591-629), «Lrabjer hasarakakan gitut‘yunnjeri», N 8, ēj 55-67:
Danijelyan JE. (1982), 647 t‘. arabakan arshavank‘ě Hayastan // «Patmabanasirakan handjes», N 2, ēj 106-116:
JEghiazaryan A. (2018) JErewani hishatakut‘yuně VII dari arajin kjesin // «Banbjer JErewani hamalsarani», Hayagitut‘yun, N 1, ēj 3-13:
JEghiazaryan A. (2008), Habib ibn Maslamayi ew Salman ibn Rabiayi arshavank‘njerě Hayastan ew aysrkovkasyan jerkrnjer // «Lrabjer hasarakakan gitut‘yunnjeri», N 2, ēj 68-77:
Iskanyan V. (1984), Marzpanakan Hayastaně VI darum // «Hay zh’oghovrdi patmut‘yun», HSSH GA hrat., hator II, JErewan, HSSH GA hrat., ēj 251-282:
Hakobyan T‘. (1969), JErewani patmut‘yuně hnaguyn zh’amanaknjerits‘ minch‘ew 1500 t‘., JErewan, JErewani hamalsarani hrat., 432 ēj:
Hakobyan T‘. (1968), JErewaně VII-IX darjerum // «Patmabanasirakan handjes», N 3, ēj 14-26:
Hakobyan T‘., Simonyan A. (1968), JErewan 2750, JErewan, «Hayastan» hrat., 421 ēj:
Harut‘yunyan B. (2005), Hayastaně Byuzandakan kaysrut‘yan u Sasanyan Parskastani t‘ulats‘man shrjanum ew arabakan arshavank‘njeri nakhōryakin, k‘artjez // «Hayastani patmut‘yan atlas», A mas, JErewan, «Makmilan Armjenia», 104 ēj:
Gha fadaryan K. (1969), JErewan k‘aghak‘i patmut‘yan mi k‘ani harts‘jeri masin // «Patmabanasirakan handjes», N 1, ēj 3-14:
Mat‘ewosyan K. (1981), Aruchi tachari 666 t‘. ormnankarě // «Lrabjer hasarakakan gitut‘yunnjeri», N 3, ēj 85-92:
Manandyan H. (1978), JErkjer, hator B, JErewan, HSSH GA hrat., 648 ēj:
«Yovhannu kat‘oghikosi Draskhanakjertts‘woy Batmut‘iwn Hayots‘» (Hovhannjes Draskhanakjertts‘i) (2010), «Matjenagirk‘ Hayots‘», ZH’A. hator, ZH’. dar, «Batmagrut‘iwn», Ant‘ilias-Libanan, tbaran Kat‘oghikosut‘jean Hayots‘ Mjedzi Tann Kilikioy, 796 ēj:
Akinyan N. (1930), Matjenagrakan hjetazōtut‘iwnnjer, k‘nnut‘iwn yw bnagir, hator G, Vijenna, Mkhit‘arjean tparan, 334 ēj:
Shahaziz Hje. (1931), Hin Hjerewaně, Hjerewan, tparan Pjethrat, 262 ēj:
«Batmut‘iwn GHywondjeay mjetsi vardapjeti Hayots‘» (GHewond) 1887, S. Pjetjerburg, tparan I. N. Skorokhodovi, 201 ēj:
«Patmut‘iwn Sjepēosi» (Sjepjeos) (2004), k‘nnakan bnagirě՝ G. V. Abgaryani, JErewan, «Zangak-97», 395 ēj:
Samuēl Anjets‘i yw sharunakoghnjer (2014), ZH’amanakagrut‘iwn Adamits‘ minch‘yw 1776 t‘., ashkhatasirut‘yamb K. Mat‘ewosyani. JErewan, «Nairi», 504 ēj:
Sargsyan JE. (1983), Hin JErewani hishatakut‘yuně hay matjenagirnjeri mot // «JEjmiadzin» pashtōnakan amsagir hayrapjetakan at‘oroy S. JEjmiadzni, Hunuar (1), ēj 37-42:
Simonyan A. (1968), JErewan (1920-1967), JErewan, «Mitk‘», 344 ēj:
Tjer-Ghewondyan A. (1984), Hayastani k‘aghak‘akan ink‘nuruynut‘yuně VII dari 30-90-akan t‘t‘. // Hay zh’oghovrdi patmut‘yun, HSSH GA hrat, hator II, Hayastaně vagh fjeodalizmi zh’amanakashrjanum, JErewan, HSSH GA hrat., ēj 305-324:
T‘jeop‘anjes Khostovanogh (1983), «Ōtar aghbyurnjerě Hayastani ew hayjeri masin», 13, «Byuzandakan aghbyurnjer», D, t‘argmanut‘yun bnagrits‘, arajaban ew tsanot‘agrut‘yunnjer Hrach‘ Bart‘ikyani, JErewan, HSSH GA hrat., 361 ēj:
Загрузки
Опубликован
Выпуск
Раздел
Лицензия
Copyright (c) 2022 Arman Yeghiazaryan
![Лицензия Creative Commons](http://i.creativecommons.org/l/by-nc-sa/4.0/88x31.png)
Это произведение доступно по лицензии Creative Commons «Attribution-NonCommercial-ShareAlike» («Атрибуция — Некоммерческое использование — На тех же условиях») 4.0 Всемирная.