ԼԱՆԴՇԱՖՏՆԵՐԻ ԳՈՒՆԱՅԻՆ ԵՐԱՆԳՆԵՐԻ ԲԱԶՄԱԶԱՆՈՒԹՅԱՆ ԳՆԱՀԱՏՈՒՄԸ ԵՎ ՔԱՐՏԵԶԱԳՐՈՒՄՆ ԱՄՌԱՆ ՍԵԶՈՆԻՆ ԱՐԲԱՆՅԱԿԱՅԻՆ ԼՈՒՍԱՆԿԱՐՆԵՐԻ ՄԻՋՈՑՈՎ
(Սյունիքի մարզի օրինակով)
DOI:
https://doi.org/10.46991/PYSU:C/2022.56.2.093Keywords:
color of landscape, landscape aesthetics Syunik Region, spectral curves, mapping, satellite imagesAbstract
Մեծ է լանդշաֆտի վրա մարդկային գործոնի դերը․ այն ունի գեղագիտական ներուժ և ակտիվորեն ազդում է մարդու զգայական-հոգեբանական հարմարավետության վրա: Լանդշաֆտի գեղագիտական որակների (ռելիեֆ, բուսականություն, ջրային ծածկ և այլն) շարքին է դասվում նաև գույնը։ Լանդշաֆտների գունային բազմազանությունն անզեն աչքով հնարավորչ է լիովին գնահատել։ Հոդվածում ներկայացված է լանդշաֆտի գեղագիտական կարևոր գործոններից մեկի՝ գունային երանգների առանձնացման յուրահատուկ մեթոդիկան։ Առաջին անգամ փորձ է արվել լանդշաֆտների գունային երանգներն առանձնացնել և խմբավորել տիեզերական նկարների սպեկտրալ կորերի վերլուծության միջոցով: Ի տարբերություն ավանդական դաշտային մեթոդի՝ տիեզերական նկարները հնարավորություն են տալիս կարճ ժամանակահատվածում գնահատել մեծ տարածք ընդգրկող գունային երանգները։ Կարմիրը, կանաչը և կապույտը համարվում են ֆիզիոլոգիական հիմնական գույները, և գրեթե բոլոր իրական գույները կարելի է ստանալ այս երեք ճառագայթումների համադրությամբ։ Փորձ է արվել լանդշաֆտներում գույներն առանձնացնել ամռանն արված 10 մ լուծաչափով Sentinel-2A, Sentinel 2B TCI ( true color image ) տիեզերական նկարների կանաչ (543–578 նմ երկարության ալիք), կարմիր (650–680 նմ), կապույտ (458–523 նմ) սպեկտրալ տիրույթներում սպեկտրալ կորերի վերլուծության միջոցով։ Մասնագիտական ծրագրային միջավայրում "անվերահսկելի" դասակարգման մեթոդով ստացվել է 50 դաս, իսկ յուրաքանչյուր դասի համար՝ տեսանելի գունային երեք տիրույթների սպեկտրալ անդրադարձման միջին արժեքներով կորերը: Խմբավորելով դասերը՝ կազմվել է Սյունիքի մարզի լանդշաֆտների գունային հինգ խմբերի (կապտականաչ, կանաչ, կարմիր, մոխրագույն և դեղին, սպիտակ) քարտեզ ամռան սեզոնի համար։ Քանի որ գունային ներդաշնակության կարևորագույն գործոնը գունային երանգների հավասարակշռությունն է, փորձ է արվել որոշել նաև լանդշաֆտների գունային բազմազանությունը։ Հիմք ընդունելով ստացված գունային խմբերը՝ Շենոնի անհամասեռության գործակցի օգնությամբ գնահատվել և քարտեզագրվել է այդ մարզի լանդշաֆտների գունային բազմազանությունը ամռան սեզոնին։ Պարզվել է, որ ամռանը Սյունիքի մարզի լանդշաֆտների 52%-ն ունի կանաչ գունավորում։ Դա լանդշաֆտների գեղագիտական գրավչության դրական հատկանիշ է համարվում և հանգստացնող ազդեցություն ունի մարդու վրա։ Ամենից քիչ տոկոսային մասնաբաժին ունի սպիտակ գույնը։ Մարզի տարածքի 36%-ն առանձնանում է բարձր և շատ բարձր բազմազանության ցուցանիշով, իսկ 17,6%-ը՝ բազմազանության շատ թույլ աստիճանով։ Ամռանը գունային բազմազանությամբ առանձնանում է մարզի հյուսիսարևելյան մասը, Որոտան գետի ստորին և միջին հոսանքների հարակից տարածքները, Ողջի, Մեղրի գետերի ավազանները։ Սակայն գեղագիտական ընկալման տեսանկյունից բարձր է գնահատվում բազմազանության միջին աստիճանը, ինչը Սյունիքի մարզում կազմում է 27,2%: Նման բնագիտությամբ են առանձնանում Սյունիքի հարավային հատվածը, հատկապես Արաքս գետի հովտային շրջանները, Սպանդարյանի ջրամբարի շրջակայքը։
Downloads
Published
How to Cite
Issue
Section
License
Copyright (c) 2022 ԵՊՀ Գիտական տեղեկագիր
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License.
