Անգլո-խորհրդային զորքերի կողմից իրանի ռազմակալման գործողությունը (1941թ.)
DOI:
https://doi.org/10.46991/BYSU:D/2023.14.1.028Keywords:
Իրան, Մեծ Բրիտանիա, ԽՍՀՄ, ռազմակալում, Երկրորդ համաշխարհային պատեազմ, Ռեզա շահ, Անգլոիրանական նավթային ընկերությունAbstract
2009 թ. դեկտեմբերի 21-ին ԻԻՀ նախագահ Մահմուդ Ահմադինեժադն իր կառավարությանը հանձնարարեց ստեղծել տնտեսական, պատմական, իրավական և քաղաքական հարցերով փորձագետների խումբ՝ գնահատելու Երկրորդ աշխարհամարտի տարիներին դաշնակից երեք պետությունների՝ Մեծ Բրիտանիայի, ԽՍՀՄ-ի և ԱՄՆ-ի կողմից Իրանին հասցված վնասը: Երկրորդ համաշխարհային պատերազմին առնչվող բազմաթիվ աշխատություններում հետազոտողների մեծ մասը չի հիշատակում այն իրադարձությունները, որոնք զգալի ազդեցություն թողեցին պատերազմական և հետպատերազմական իրավիճակի վրա: Դրանցից մեկն էլ անգլո-խորհրդային զորքերի կողմից Իրանի տարածքի ռազմակալման գործողությունն է, որն առավել հայտնի է «Համաձայնեցում» ծածկագրային անվանումով: Հոդվածի նպատակն է ներկայացնել և վերլուծել 1941 թվականին Մեծ Բրիտանիայի և Խորհրդային Միության կողմից Իրանի տարածքի ռազմակալման իրական նպատակներն ու դրդապատճառները, ինչպես նաև վերջիններիս հետապնդած հեռահար ծրագրերը, որոնք տարիներ ի վեր արժանացել են հակասական գնահատականների:
References
Ahmadinejad Demands Compensation for WW2 Invasion, Fox News, January 09.2010, http://www.foxnews.com/story/2010/01/09/ahmadinejad-demands-compensation-for-wwii-invasion.html
Annabelle Sreberny and Massoumeh Torfeh, The BBC Persian Service 1941-1979,Historical Journal of Film, Radio and Television, Vol. 28, No.4, 2008.
Bullard R., The Camels Must Go. An Autobiography, London, 1961.
Bullard S. R., Britain and the Middle East, London, 1951.
Churchill W. S., The Second World War, The Grand Alliance, Vol. 3, New York, 1950, p.406.
Eshraghi F., The Immediate Aftermath of Anglo-Soviet Occupation of Iran in August 1941, Middle Eastern Studies,Vol.20.,No. 3, July 1984, p.325.
Fatemi S. N., Oil Diplomacy, New York, 1954, p.189.
Hull C., The Memoirs of Cordell Hull, Volume 2, New York, 1948.
Kirk G., The Middle East in the War. London-New York-Toronto,1954.
Lenczowski G., Russia and the West in Iran, 1918-1948, New York, 1949.
President Roosevelt to the Shah of Iran (Reza Shah Pahlavi). Washington, September 2, 1941. FRUS, 1941, Vol. 3, p.446.
Sherwood R. E., Roosevelt and Hopkins: An Intimate History, New York, 1950, pp. 303-304.
Stewart A. Richard, Sunrise at Abadan, The British and Soviet Invasion of Iran, 1941, New York-Westport, Connecticut-London,1988, pp.109-110.,
The British Commonwealth; the Near East and Africa, The Minister in Iran (Dreyfus) to the Secretary of State, telegram No.740.001 Foreign relations of the United States diplomatic papers,(այսուհետ`FRUS)1941,Volume 3 ,p.386 .
The Lend-Lease Act, http://www.history.com/topics/world-war-ii/lend-lease-act
The London Gazette, 14 August,1946, p.4100.
The Minister in Iran (Dreyfus) to the Secretary of State, Tehran, September 7. FRUS,1941,Vol.3, p.454.
The Minister in Iran(Dreyfus) to the Secretary of State, Telegram 740.0011, FRUS, 1941,vol. 3, p.411;
The Shah of Iran(Reza Shah Pahlavi) to President Roosevelt, Telegram No. 740.0011. FRUS,1941, Vol. 3,p. 419.
The War Office, Despatch on operations in Iraq, East Syria and Iran from 10th April,1941 to 12th January,1941, The London Gazette,1946, p.4098.
Ward R. Steven, Immortal, A Military History of Iran and Its Armed Forces, Georgetown University Press, Washington, 2009, p.156.
Wilber D. N., Contemporary Iran, New York, 1963, p.80.
Woodward L., British Foreign Policy in the Second World War, London, 1962, p.162.
Агаев С. Л., Иран: Внешняя политика и проблемы независимости 1925-1941, Москва, 1971, с. 305.
Англо-иранское соглашение 1933 года, 29 апреля, Документы xx века, http://doc20vek.ru/node/3545
Батлер Дж., Гуйер Дж., Большая стратегия, М.,1967, с.144.
Договор о Союзе между Союзом Советских Социалистических Республик, Великобританией и Ираном, Известия, 30 января,1942.
НКВД СССР, Ввод войск в Иран ,1941 год, https://vk.com/topic-54199714_28621636
Нота Советского Правительства Иранскому Правительству, Известия, 26.08.1941
Нота Советского Правительства Иранскому Правительству,Известия,26.08.1941.
Оришев, А.Б. , Политика Германии в Иране накануне Второй мировой войны http://www.rumvi.com.
Оришев, А.Б. Политика Германии в Иране накануне Второй мировой войны, Новая и новейшая история, М., 2002, № 6,с.25-36.
Переписка Председателя Совета Министров СССР с президентами США и премьер-министрами Великобритании во время Великой Отечественной войны 1941-1945 гг., т. 1,с. 389.
Переписка Председателя Совета Министров СССР с президентами США и премьер-министрами Великобритании во время Великой отечественной войны 1941-1945гг.,т.1 (июль 1941-ноябрь 1945г.). Москва 1986.
Советско-иранские отношения в договорах, конвенциях и соглашениях, Москва, 1946.
Трухановский В. Г., Внешняя политика Англии в период Второй мировой войны(1939-1945), Москва, 1965, с.261.
Բայբուրդյան Վ., Իրանի պատմություն, Ե. ,2006:
Փահլավի Մ. Ռ., Առաքելություն հայրենիքիս համար, Թեհրան,1973:
اطلاعات 08 .08 .1941 . روزنامه
اطلاعات31.07.1941
ذوقی ایرج، ایران و قدرتهای بزرگ در جنگ دوم جهانی، تهران،1351،ص 28.
روزنامه اطلاعات، تیر ماه، سال 1320. 3.
قدسی، حسن اغظام، کتاب خاطرات من یا روشن شدن تاریخ صد ساله، جلد دوم،تهران١٣٤٢،ص.٢٨١.
Downloads
Published
How to Cite
Issue
Section
License
Copyright (c) 2023 Բանբեր Երևանի համալսարանի
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License.
