Принципы и виды дифференциации флекционных спряжений в системе существительных современной литературы восточно-армянского языка

Авторы

  • Юрий Аветисян Ереванский Государственный Университет

DOI:

https://doi.org/10.46991/BYSU:B/2023.14.2.060

Ключевые слова:

Развитие, флективное, параллелные формы, флективные спряжения, семантический, стилистический, основной, фонетический, нефонетический, диморфный

Аннотация

В ходе развития языка в звательной системе современного литературного восточно-армянского языка образуются и развиваются новые звательные варианты, порождающие звательные дуализмы. Причинами их возникновения являются масштабы доминирования глагола ի (и), взаимопроникновения традиционно передающихся основы спряжений, лежащие в их основе параллелизма, в частности, развитие нефонетических базовых образований, параллельное употребление форм на смысловой и функционально-стилистической основе.  На этом основании классифицируются типы словоизменительных форм: 1. Флексивные спряжения по структуре родительного и дательного падежа единственного числа за счет расширения спряжения ի (и) (սյան/սյունի, այգու/այգիի, սկեսրոջ/սկեսուրի, ծննդյան/ծննդի), 2. Спряжения основы с наклонными спряжениями с разными окончаниями (կղզուց/կղզիից, շարժմամբ/շարժումով, երջանկությամբ/երջանկությունով), 3. Базовый параллелизм - наклонные перегибы с одинаковым окончанием, но разными базовыми спряжениями. (մարզիչի/մարզչի, օրից/օրվանից, գրչով/գրիչով, օրով/օրվանով, Լոռիում/Լոռում), 4. Смысловой параллелизм - параллелизм, обусловленные разным значением слова (օրի/օրվա, տարու/տարիի, ժամից/ժամվանից, գիշերով/գիշերվանով), 5. Стилистический параллелизм - параллелизм с разными стилистическими и экспрессивными показателями (սգո/սգի, դստեր/դուստրի, Լոռվա/Լոռու). Все это подробно обсуждаются и описываются в статье.

Употребление словоизменительных спряжений представляет собой непрерывный грамматический процесс. Эта часть армянской морфологической системы, наряду с системой спряжения глаголов, делает ее, пожалуй, самой богатой областью армянской грамматики.

Биография автора

Юрий Аветисян, Ереванский Государственный Университет

доктор филологических наук, профессор, заведующий кафедрой армянского языка ЕГУ

Библиографические ссылки

Մ․ Աբեղյան, Հայոց լեզվի տեսություն, Եր․, 1965, էջ 334-348։ Ս․ Աբրահամյան, Ժամանակակից հայերենի քերականություն, 1975, էջ 58-71։

Է․ Աղայան, Ժամանակակից հայերենի հոլովումը և խոնարհումը, Եր․, 1967, էջ 274-306:

Գ․ Սևակ, Ժամանակակից հայոց լեզվի դասընթաց, Եր․, 2009, էջ 253-261։

Ս․ Աբրահամյան, Ն․ Պառնասյան, Հ․ Օհանյան, Ժամանակակից հայոց լեզու․ ձևաբանություն, հատոր 2, Եր․, 1974, էջ 81-105։

Մարգարյան Ա․, Հայոց լեզվի քերականություն․ ձևաբանություն, Եր․, 2004, էջ 142-157։

Մ․ Ասատրյան, Ժամանակակից հայոց լեզու․ ձևաբանություն, Եր․, 1983, էջ 92-96։

Զ․ Աղաջանյան, Ձևաբանական նորմ և խոսքի մշակույթի հարցեր, Եր․, 2007, էջ 144-170։

Հ․ Ղազարյան, Հոլովական զուգաձևությունները անվանական համակարգում// ԱրՊՀ տեղեկագիր, Ստեփանակերտ, 2015, N 1, էջ 3-9։

Գ․ Ջահուկյան, Հայոց լեզվի զարգացումը և կառուցվածքը, Եր․, 1969, էջ 168։

Յու․ Ավետիսյան, Տեղաշարժեր ժամանակակից արևելահայերենի հնչյունափոխված և անհնչյունափոխ բառակազմական և ձևակազմական հիմքերում// «Հայագիտության զուգահեռականներում», Եր․, 2021, էջ 125-160։

Ս․ Ավետյան, Անվանական հոլովման տիպաբանական զարգացումը հայերենում// «Հայագիտության հարցեր», Եր., 2021, N 1, էջ 223-236:

Հ․ Պետրոսյան, Հայերենագիտական բառարան, Եր․, 1987:

Загрузки

Опубликован

2023-06-27

Как цитировать

Аветисян, Ю. (2023). Принципы и виды дифференциации флекционных спряжений в системе существительных современной литературы восточно-армянского языка. Вестник Ереванского Университета: Филология, 14(2 (41), 60–74. https://doi.org/10.46991/BYSU:B/2023.14.2.060

Выпуск

Раздел

Языкознание

Наиболее читаемые статьи этого автора (авторов)