Վրաստանում «Վարդերի հեղափոխության»-ը ԱՄՆ-ի աջակցության հիմնական պատճառները, դերն ու նշանակությունը
DOI:
https://doi.org/10.46991/BYSU:D/2022.13.3.046Keywords:
Վրաստան, Վարդերի հեղափոխություն, բաց հասարակության Վրաստանի հիմնադրամ, Կմարա (Բավական է), «Ռուսթավի-2» հեռուստաընկերություն, Ազատության ինստիտուտAbstract
Հոդվածը նվիրված է Վրաստանում «Վարդերի հեղափոխության» ժամանակ (2003 թ.) Միացյալ Նահանգների ուղղակի կամ անուղղակի աջակցության հիմնական պատճառների և նրա դերի ուսումնասիրությանը: Վերլուծվում են Խորհրդային Միության փլուզումից հետո ԱՄՆ-ի կողմից Վրաստանին հատկացված ֆինանսական, խորհրդատվական ու տեխնիկական օժանդակության հեռահար նպատակները և Վրաստանում «Վարդերի հեղափոխության» ժամանակ գործունեություն ծավալած հասարակական կազմակերպությունների, հատկապես «Կմարա» երիտասարդական կազմակերպության, հիմնադրամների («Բաց հասարակության Վրաստանի հիմնադրամ»), ԶԼՄ-ների («Ռուսթավի-2»), ինչպես նաև միջազգային լրատվամիջոցների («CNN»), էքզիթ փոլերի և PVT-ների ազդեցությունը քաղաքական դաշտում:
Ուշադրություն է դարձված ԱՄՆ-ի նախկին և այդ ժամանակվա բարձրաստիճան պաշտոնյաների հետ Վրաստանի երկրորդ նախագահ Է. Շևարդնաձեի անձնական կապերին, նրա վարած ներքին ու արտաքին քաղաքականության վերաբերյալ Միացյալ Նահանգների դժգոհություններին, ինչպես նաև Ջ. Բուշ Կրտսերի՝ «փափուկ ուժի» միջոցով քաղաքական արժեհամակարգի ձևավորման միտումներին:
Մանրամասնորեն լուսաբանված է նախագահ Շևարդնաձեի, ընդդիմության առաջնորդներ Մ. Սաակաշվիլիի, Զ. Ժվանիայի, Ն. Բուրջանաձեի, հասարակական կազմակերպությունների ղեկավարների, Թբիլիսիում ԱՄՆ դեսպան Ռ. Մայլսի և այլ մասնագետների ու պաշտոնյաների կարծիքները «Վարդերի հեղափոխության» ժամանակ ԱՄՆ-ի դերի վերաբերյալ:
Հոդվածում առանձնակի տեղ է հատկացված ամերիկյան պաշտոնյաների հայտարարությունների, ընդդիմության կողմից կիրառված տեխնոլոգիաների և Վրաստանում նոյեմբերի 2-ի խորհրդարանական ընտրություններից հետո տիրող քաղաքական իրավիճակի վերլուծությանը:
References
Baker Delivered Bush’s Message to Shevardnadze, Civil.ge, Tbilisi, 05.07.2003, https://civil.ge/archives/103644, մուտքը՝ 03.12.2021:
Corry Welt, “Regime Vulnerability and Popular Mobilization in Georgia’s Rose Revolution,” In Center on Democracy, Development, and The Rule of Law Working Papers, № 67, September 2006.
Corry Welt, “Regime Vulnerability and Popular Mobilization in Georgia’s Rose Revolution”, https://civilresistance.info/biblio-item/2006/regime-vulnerability-and-popular -mobilization-georgias-rose-revolution.
Cory Welt, “Georgia’s Rose Revolution: From Regime Weakness to Regime Collapse,” In Democracy and Authoritarianism in the Postcommunist World, Ed. Valerie Bunce, Michael McFaul and Kathryn Stoner-Weiss, Cambridge University Press, 2010.
Cory Welt, Georgia: Causes of the Rose Revolution and Lessons for Democracy Assistance, USAID, Center for Strategic and International Studies, Washington, March 18, 2005.
David Usupashvili, “An Analysis of the Presidential and Parliamentary Elections in Georgia: a Case Study, November 2003-March 2004,” In Election Assessment in the South Caucasus (2003-2004): Armenia, Azerbaijan, Georgia, International IDEA, 2004.
Embassy of The USA, USAID/Caucasus-Georgia Country Strategy 2004-2008 (Richard Miles, Tbilisi, July 31, 2003), August 7, 2003.
Francoise J. Companjen, "Georgia," In The Colour Revolutions in the Former Soviet Republics, Successes and failures, Ed. Donnacha Ó Beacháin and Abel Polese, Routledge, London and New York, 2010.
George W. Bush, “President Bush’s Second Inaugural Address,” Speech, NPR, January 20, 2005, http://www.npr.org/templates/story/story.php?storyId=4460172, մուտքը՝ 16.11.2021:
Georgia's Day After; Waiting for Ambassador Miles, World Press Review (Vol. 51, № 2), February 2004, https://www.worldpress.org/Europe/1742.cfm, մուտքը՝ 03.03.2022:
Ghia Nodia, Álvaro Pinto Scholtbach, The Political Landscape of Georgia: Political Parties: Achievements, Challenges and Prospects, Eburon, Delft 2006.
Giorgi Kandelaki, Georgia’s Rose Revolution: A Participant’s Perespective, United States Institute of Peace, Special Report 167, July 2006.
Ivlian Haindrava, “Georgia: Through Elections to the “Rose Revolution,” In Election Assessment in the South Caucasus (2003-2004): Armenia, Azerbaijan, Georgia, International IDEA, 2004.
Khelashvili, George and Macfarlane, S. Neil, “The Evolution of US Policy towards the Southern Caucasus,” Uluslararası İlişkiler, Volume 7, № 26, Summer 2010.
Lincoln A. Mitchell, Uncertain Democracy, “U.S. Foreign Policy and Georgia’s Rose Revolution,” University of Pennsylvania Press Philadelphia, 2009.
Olena Nikolayenko, Youth Movements and Elections in Eastern Europe, "Kmara! Enough of Corruption and Poverty in Georgia," Cambridge University Press, 2017.
Richard Carlson, Georgia on His Mind, Washington Examiner, May 24, 2004, https://www.washingtonexaminer.com/weekly-standard/georgia-on-his-mind, մուտքը՝ 14.01.2022:
Sarah Miller Beebe, Randolph H. Pherson, Cases in Intelligence Analysis: Structured Analytic Techniques in Action, SAGE, Los Angeles, 2012.
Stephen Jones, "Georgia’s ‘Rose Revolution’ of 2003: Enforcing Peaceful Change," In Civil Resistance and Power Politics; The Experience of Non-violent Action from Gandhi to the Present, Ed. Adam Roberts Timothy Garton Ash, Oxford University Press, 2009.
The White House, President George W. Bush, “Presidential Envoy James Baker to Visit Tbilisi, Georgia,” Statement by the Press Secretary, https://georgewbush-whitehouse. archives.gov/news/releases/2003/07/20030703-15.html, մուտքը՝ 30.11.2021:
Thomas Goltz, Georgia Diary: A Chronicle of War and Political Chaos in the Post Soviet Caucasus, Routledge; 1st edition, London and New York, March 4, 2015.
U.S. 108th Congress 2nd Session, Georgia’s “Rose Revolution,” Printed for the use of the Commission on Security and Cooperation in Europe, Washington, 2004.
U.S. Department of State, "Presidential Election in Georgia," Press Statement, Adam Ereli, Deputy Spokesman, Washington, DC, November 21, 2003, https://2001-2009.state. gov/r/pa/prs/ps/2003/26539.htm, մուտքը՝ 27.11.2021:
U.S. Department of State, "Presidential Election in Georgia," Press Statement, Adam Ereli, Deputy Spokesman, Washington, DC, November 21, 2003, https://2001-2009.state.gov/r/pa/prs/ps/2003/26539.htm, մուտքը՝ 12.01.2022:
U.S. Department of State, Daily Press Briefing, Adam Ereli, Deputy Spokesman, Washington, DC, November 20, 2003, https://2001-2009.state.gov/r/pa/prs/dpb/2003/26502.htm, մուտքը՝ 13.12.2021:
U.S. Department of State, Statement on the Georgia Parliamentary Elections, “Douglas Davidson, Deputy Chief of U.S. Mission to the OSCE,” Vienna, November 13, 2003, https://2001-2009.state.gov/p/eur/rls/rm/2003/26256.htm, մուտքը՝ 08.12.2021:
U.S. Embassy in Georgia, Statement of the Embassy of the United States on the U.S. Government Response to the 2003 Georgian Parliamentary Elections (November 17), Tbi¬lisi, 17 November, 2016, https://ge.usembassy.gov/statement-2003-georgian-elections/, մուտքը՝ 11.12.2021:
United States Department of State, "Background Note: Georgia," Georgia and the Caucasus Region, Ed. Fran W. Haro, Nova Science Publishers, New York, 2010.
Zeyno Baran, Deals Give Russian Companies Influence Over Georgia's Energy Infrastructure, Eurasianet, Aug 18, 2003, https://eurasianet.org/deals-give-russian-companies-influence-over-georgias-energy-infrastructure, մուտքը՝ 17.11.2021:
Zurab Karumidze and James V. Wertsch, “ENOUGH!” The Rose Revolution in The Republic of Georgia 2003, “Interview with James Baker,” Nova Science Publishers, New York, 2005.
Zurab Karumidze and James V. Wertsch, “ENOUGH!” The Rose Revolution in The Republic of Georgia 2003, “Interview with Richard Miles,” Nova Science Publishers, New York, 2005.
Zurab Karumidze and James V. Wertsch, “ENOUGH!” The Rose Revolution in The Republic of Georgia 2003, “Interview with David Zurabishvili,” Nova Science Publishers, New York, 2005.
Zurab Karumidze and James V. Wertsch, “ENOUGH!” The Rose Revolution in The Republic of Georgia 2003, “Interview with Eduard Shevardnadze,” Nova Science Publishers, New York, 2005.
Zurab Karumidze and James V. Wertsch, “ENOUGH!” The Rose Revolution in the Republic of Georgia 2003, “Interview with Zurab Zhvania,” Nova Science Publishers, New York, 2005.
Кара-Мурза С. Революции на экспорт, “Грузия-2003; “Революция роз,”” 2006 г. https://litrec.net/kara_murza-sergei/revoliutsii-na-eksport/, (Ebook):
Президент Россий, Концепция внешней политики Российской Федерации, Документы,15 июля 2008 года, http://kremlin.ru/acts/news/785, մուտքը՝ 15.11.2021:
Саакашвили М. Н. Пробуждение силы: Уроки Грузии – для будущего Украины. Book on Demand Ltd, 2019.
«Վարդերի հեղափոխությունը» անհնար կլիներ առանց ԱՄՆ-ի օգնության, Ազատություն ռադիոկայան, դեկտեմբեր 07, 2005, https://www.azatutyun.am/a/1579599. html, մուտքը՝ 12.07.2021:
ახალი თაობა” გაზეთი, “კმარამ” თბილისის ქუჩებში საპროტესტო მსვლელობა მოაწყო, 2003 წ., 5 ნოემბერი («Ախալի թաոբա» (Նոր սերունդ) թերթ, «Կմարան» բողոքի երթ է կազմակերպել Թբիլիսիի փողոցներում, 2003 թ. նոյեմբերի 5).
ნონა ცაბაძე, “ახალი თაობა” გაზეთი, “კმარამ” სოროსის ფონდისგან 2 მლნ დოლარი აიღო, 2003 წ. 14 ნოემბერი, (Նոնա Ցաբաձե, «Ախալի թաոբա» (Նոր սերունդ) թերթ, «Կմարան» Սորոսի հիմնադրամից ստացել է 2 միլիոն դոլար, 2003 թ. նոյեմբերի 14).
რევაზ ქიავა, ედიშერ ბაღათურია, იულია ნიკიტინა, საქართველო და რუსეთი: ორმხრივი ხედვა მეოთხედი საუკუნის ურთიერთობებზე, კვლევის ანგარიში, კავკასიური სახლი, 2017 (Ռևազ Քիավա, Էդիշեր Բաղատուրիա, Յուլիա Նիկիտինա, Վրաստան և Ռուսաստան. երկկողմ տեսլական քառորդդարյա հարաբերությունների մասին, հետազոտական զեկույց, Կովկասյան տուն, 2017 թ.).
ცესკო, საქართველო - არჩევნების ისტორია 1990-2010 (Վրաստանի կենտրոնական ընտրական հանձնաժողով, Վրաստան - Ընտրություների պատմություն 1990-2010), https://cesko.ge/res/old/other/9/9077.pdf, մուտքը՝ 22.11.2021:
Downloads
Published
How to Cite
Issue
Section
License
Copyright (c) 2022 Բանբեր Երևանի համալսարանի
This work is licensed under a Creative Commons Attribution-NonCommercial 4.0 International License.
