ՍՈՎՈՐՈՂՆԵՐԻ ԳԵՆԵՏԻԿԱԿԱՆ ՆԱԽԱԴՐՅԱԼՆԵՐԸ՝ ԿՐԹԱԿԱՆ ՄԻՋԱՎԱՅՐՈՒՄ ՀԱՐՄԱՐՎԵԼՈՒ ՆԱԽԱՊԱՅՄԱՆ

Abstract

­Հա­մա­ռոտ նե­րա­ծա­կան: Սո­վո­րող­նե­րի կեն­սա­բա­նա­կան ծրագ­րում կո­դա­վոր­ված են գե­նե­տի­կա­կան նա­խադ­րյալ­ներ, ո­րոնք կր­թա­կան մի­ջա­վայ­րում հար­մար­վե­լու ա­ռաջ­նա­հերթ նա­խա­պայ­ման կա­րող են լի­նել, ե­թե գե­նե­տի­կա­կան նե­րու­ժը (­կա­ռուց­վածք) դրս­ևոր­վի  գոր­ծառ­ող՝ ֆե­նո­տի­պային հա­մա­կար­գում։ Կր­թա­կան մի­ջա­վայ­րի և սո­վո­րող­նե­րի գե­նե­տի­կա­կան նա­խադ­րյալ­նե­րով պայ­մա­նա­վոր­ված հար­մա­րու­մը կա­րող է լի­նել եր­կուս­տեք ներ­գոր­ծու­թյամբ։ Մի կող­մից սո­վո­րող­նե­րի գե­նե­տի­կա­կան նա­խադ­րյալ­նե­րով պայ­մա­նա­վոր­ված հար­մար­ման մե­խա­նիզմ­նե­րով է ձևա­վոր­վում կր­թա­կան մի­ջա­վայ­րը՝ բա­րո­յահո­գե­բա­նա­կան մթ­նո­լոր­տով և սո­վո­րող­նե­րի մի­ջանձ­նային հա­րա­բե­րու­թյուն­նե­րով։ Մյուս կող­մից կր­թա­կան մի­ջա­վայ­րը նե­րազ­դե­լով կա­րող է հան­գեց­նել սո­վո­րող­նե­րի ա­պա­հար­մար­մա­նը։ Ա­պա­հար­մա­րու­մը կր­թա­կան մի­ջա­վայ­րում հան­գեց­նում է սո­վո­րող­նե­րի ար­դյու­նա­վետ ու­սում­նա­ռու­թյան խա­թար­ման։ Ուսուց­չի գե­րա­կա խն­դիրն է պլա­նա­վո­րել դա­սը՝ հիմք ըն­դու­նե­լով սո­վո­րող­նե­րի գե­նե­տի­կա­կան նա­խադ­րյալ­նե­րը և նպաս­տա­վոր կր­թա­կան մի­ջա­վայր ձևա­վո­րե­լով հար­մար­ման հա­մար։

­Հիմ­նախն­դի­րը: Սո­վո­րող­նե­րի  զար­գաց­ման կեն­սա­բա­նա­կան և պատ­մա­մշա­կու­թային ծրագ­րե­րի զու­գակ­ցմամբ է պայ­մա­նա­վոր­ված  կր­թա­կան մի­ջա­վայ­րում նրա հար­մար­վե­լու հնա­րա­վո­րու­թյու­նը։ Կր­թա­կան մի­ջա­վայ­րում ուսու­ցի­չը պետք է հաշ­վի առ­նի սո­վո­րող­նե­րի գե­նե­տի­կա­կան նա­խադ­րյալ­նե­րը և ձևա­վո­րի այդ հնա­րա­վո­րու­թյուն­նե­րի  դրս­ևոր­ման սահ­ման­նե­րը  (­ռե­ակ­ցի­այի նոր­մա), բո­վան­դա­կու­թյու­նը, ձևե­րը։

­Հիմ­նախնդ­րին ա­ռնչ­վող ար­դի­ա­կան հե­տա­զո­տու­թյուն­ների և հրատարա­կությունների վերլուծություն:­ Հիմ­նախնդ­րին ա­ռնչ­վող ար­դի­ա­կան հե­տա­զո­տու­թյուն­ներն ի­րա­կա­նաց­վել են ման­կա­վար­ժու­թյան ե­րի­տա­սարդ գի­տա­ճյու­ղե­րի՝ ման­կա­վար­ժա­կան մար­դա­բա­նու­թյան, ման­կա­վար­ժա­կան աք­սի­ո­լո­­գիայի, ման­կա­վար­ժա­կան ախ­տո­րոշ­ման, ման­կա­վար­ժա­կան վա­լե­ո­լո­գի­այի շրջա­նակ­նե­րում։ Վեր­լու­ծե­լով և հա­մադ­րե­լով տար­բեր մո­տե­ցում­ներն ու կար­ծիք­նե­րը՝ կա­րել է ա­սել, որ ձևա­վոր­վել են հիմ­նա­կա­նում եր­կու հայե­ցա­կար­գային մո­տե­ցում­ներ՝ 1. ա­նտ­րո­պո­ցենտ­րիկ, 2. է­կո­ցենտ­րիկ, ո­րոնք մար­դու կեն­սա­բա­նա­կան և պատ­մամ­շա­կու­թային ծրագ­րե­րի հա­մադ­րե­լի­ու­թյու­նը մի­ջա­վայ­րում դի­տար­կում են բնու­թյուն-մարդ-կր­թու­թյուն-մ­շա­կույթ հա­մա­կար­գի բա­ղադ­րիչ­նե­րից մե­կի գե­րա­կա­յու­թյամբ [2, 132]։

­Հոդ­վա­ծի շր­ջա­նակ­նե­րում ի­րա­կա­նաց­վող հե­տա­զո­տու­թյան նպա­տա­կը։ Ուսումնասիրության նպատակն է բա­ցա­հայ­տել սո­վո­րող­նե­րի  գե­նե­տի­կա­կան  նա­խադ­րյալ­նե­րի կար­ևո­րու­թյու­նը կր­թա­կան  մի­ջա­վայ­րում հար­մար­վե­լու  ըն­թաց­քում։